Symbole na liczniku energii elektrycznej – co oznaczają i jak je odczytać?

Symbole na licznikach energii elektrycznej a rodzaje liczników

Kiedy w latach 80. XVIII wieku po raz pierwszy zastosowano elektryczność do celów komercyjnych, wyliczenie rachunków za prąd było dosyć proste. Wystarczyło policzyć liczbę lamp zainstalowanych w budynku lub silników zamontowanych w hali przemysłowej. Bardzo szybko liczba urządzeń elektronicznych o zróżnicowanym zapotrzebowaniu na prąd zaczęła wzrastać. Pociągnęło to za sobą konieczność dokładniejszego pomiaru zużycia energii i oderwania go od konkretnych urządzeń na rzecz sieci przydomowych, czy też firmowych.

Obecnie w punktach poboru energii (PPE) można spotkać jeden z trzech rodzajów liczników za prąd:

• licznik indukcyjny – z reguły jest jednotaryfowy (G11), zmiana taryfy energii elektrycznej pociąga za sobą konieczność wymianę instalacji pomiarowej,
• licznik cyfrowy – umożliwia zdalne odczytywanie zużycia prądu, generuje impulsy wprost proporcjonalne do ilości prądu pobranego z sieci,
• licznik inteligentny – liczniki typu smart umożliwiają dwukierunkową wymianę informacji między dostawcą a odbiorcą, wymiana danych następuje w regularnych interwałach, co minimalizuje ryzyko błędnego pomiaru i pozwala błyskawicznie zidentyfikować awarię prądu.

Na nowoczesnych rodzajach liczników wyposażonych w wyświetlacz ciekłokrystaliczny pojawiają się symbole umożliwiające odczytanie konkretnych informacji istotnych z punktu widzenia wysokości rachunków za prąd.

Symbole na liczniku energii elektrycznej. Kilka słów o standardzie OBIS

Obecnie znakomita większość liczników energii elektrycznej wyświetla dane o zużyciu prądu w czasie rzeczywistym. Dotyczą one nie tylko tak podstawowych informacji, jak liczba pobranych z sieci kilowatogodzin. W celu ujednolicenia systemu odczytu do kodowania informacji zaimplementowano system OBIS (ang. Object Identification System) regulowany międzynarodową normą IEC 62056-6-1.

Niezależnie od tego, czy analizujesz odczyty licznika energii elektrycznej w Polsce, w Hiszpanii, czy w Niemczech, zasady odczytu poszczególnych symboli będą dokładnie takie same. Do każdego kodu OBIS jest przypisana konkretna wartość. Jednocześnie użytkownik może łatwo przewijać wyświetlane ekrany, korzystając w tym celu z przycisków „do przodu” i „wstecz” znajdujących się z przedniej strony obudowy. Kody OBIS przewijają się też cyklicznie, więc wystarczy chwilę poczekać.

W zależności od rodzaju taryfy zestaw kodów OBIS będzie wyglądał nieco inaczej, dlatego na obudowie licznika energii elektrycznej zwykle znajduje się ściąga. Zmiany taryfy nie należy utożsamiać ze zmianą sprzedawcy energii. Zmieniając sprzedawcę, będziesz miał dostęp do takich samych (lub niemal takich samych) taryf, choć być może po nieco innej stawce.

Jak odczytać symbole na liczniku energii elektrycznej w klasycznych licznikach jednokierunkowych?

Przyjrzyjmy się, jak wygląda oznaczenie kodów OBIS w typowych licznikach jednokierunkowych na przykładzie Tauron-Dystrybucja¹ w zależności od taryfy.

1. grupa taryfowa G11 i C11 – tutaj informacji jest najmniej, wyłącznie energia czynna całodobowa (15.8.1) oraz nazwa aktywnej taryfy (0.2.2),
2. grupy taryfowe G12, G12as i C12b – zawierają informacje o: energii czynnej w strefie dziennej (15.8.1), energii czynnej w strefie nocnej (15.8.2), nazwie aktywnej taryfy (0.2.2), dacie i czasie (odpowiednio 0.9.2 i 0.9.1),
3. grupy taryfowe G12w i C12a – w tym przypadku wyodrębnia się energię czynną w strefie szczytowej (15.8.1), energię czynną w strefie pozaszczytowej (15.8.2), a także czas, datę i nazwę aktywnej taryfy (0.9.1, 0.9.2, 0.2.2),
4. grupy taryfowe G13 i C13 – w przypadku liczników trójstrefowych wyróżnia się energię czynną w strefie szczytowej przedpołudniowej (15.8.1), w strefie szczytowej popołudniowej (15.8.2) oraz w pozostałych godzinach doby (15.8.3), datę, czas i oznaczenie taryfy (0.9.1, 0.9.2, 0.2.2).

Łatwo zauważyć, że kody OBIS w poszczególnych taryfach się powtarzają, dlatego dobrze jest wiedzieć, z której dokładnie taryfy korzystamy. Baza kodów OBIS jest oczywiście znacznie szersza, ale na potrzeby liczników jednokierunkowych nie ma sensu stosować nadmiernie rozbudowanych urządzeń.

Jak prawidłowo interpretować dane z licznika prądu?

Oznaczeniem na liczniku energii elektrycznej, które w największym stopniu powinno interesować odbiorcę, jest ilość zużytej energii elektrycznej. Znając stawkę za jedną kilowatogodzinę (lub stawki w przypadku liczników dwu- albo- trójstrefowych), można łatwo oszacować wysokość rachunków za prąd. Wystarczy pomnożyć wartość pobranej energii przez stawkę oczywiście z tym założeniem, że faktura za prąd składa się z wielu elementów. Część naliczanych opłat ma charakter stały, inne są zmienne i uzależnione od ilości pobranej energii.

Symbole na liczniku energii elektrycznej a liczniki dwukierunkowe

O ile w przypadku liczników jednokierunkowych odczytywanie wskazań pomiarowych jest względnie proste, w przypadku montażu instalacji fotowoltaicznej sprawa dosyć mocno się komplikuje. Dlaczego? Dlatego, że „zwykły” odbiorca jedynie pobiera energię z sieci w ilości odpowiadającej aktualnym potrzebom. Prosumenci korzystający z fotowoltaiki dzięki panelom krzemowym mogą też produkować prąd. Jeśli powstaje go zbyt dużo w stosunku do potrzeb, nadmiar musi zostać odprowadzony do sieci, i ten transfer trzeba również udokumentować. Niezależnie od tego, czy bazą do rozliczeń fotowoltaiki jest net-metering, czy net-billing, prosument i dostawca muszą wiedzieć, ile energii trafiło do sieci, ponieważ naddatek prądu można później odebrać (lub przeliczyć na środki, które zasilą subkonto).

W przypadku fotowoltaiki stosuje się liczniki dwukierunkowe. Mierzą one nie tylko ilość energii pobranej z sieci, ale też ilość energii oddanej. Z uwagi na fakt, że liczniki prądu mogą naliczać wartości wyłącznie „do przodu” (np. 500 kWh, 1000 kWh, 1500 kWh), konieczne jest rozbudowanie bazy kodów OBIS.

Osobno mierzy się energię pobraną i energię oddaną. Dla energii oddanej. Wśród przykładowych kodów można wymienić:

• energię czynną pobraną z sieci całodobowo oraz w strefie szczytowej, pozaszczytowej i w pozostałych godzinach (1.8.0, 1.8.1., 1.8.2 i 1.8.3),
• energię czynną oddaną do sieci całodobowo oraz w strefie szczytowej, pozaszczytowej i w pozostałych godzinach (2.8.0, 2.8.1, 2.8.2 i 2.8.3),
• energię bierną indukcyjną Ri w poszczególnych strefach czasowych (5.8.0, 5.8.1, 5.8.2 i 5.8.3),
• energię bierną pojemnościową Rc w poszczególnych strefach czasowych (6.8.0, 6.8.1, 6.8.2 i 6.8.3).

Sprawne poruszanie się po interfejsie urządzenia pomiarowego dla prosumenta wymaga nieco przyzwyczajenia, zwłaszcza jeśli ktoś wcześniej przez kilka lub kilkanaście lat korzystał z licznika jednokierunkowego.

Niektórzy dostawcy prądu oprócz standardowego licznika montowanego w PPE oferują również aplikacje internetowe spełniające podobną funkcję (w przypadku Tauron Dystrybucja jest to serwis internetowy e-licznik). Korzystając z takiej platformy, możesz kontrolować zużycie prądu w ujęciu dziennym, miesięcznym i rocznym. To także możliwość obliczenia średniej zużycia energii elektrycznej oraz porównanie ze sobą poszczególnych okresów, np. rok do roku. Dzięki aplikacji internetowej można sprawdzić stan licznika na bieżąco. To przydatne rozwiązanie dla firm funkcjonujących w rozproszonej strukturze wielooddziałowej, jak i użytkowników indywidualnych, którzy np. wynajmują lokale.