Oznaczenia segregacji śmieci na opakowaniach - co trzeba wiedzieć?

2025-09-08

Ekorozwój Rozwój gospodarki

W dobie agresywnego wykorzystania surowców naturalnych oraz rosnącej produkcji odpadów recykling wydaje się jednym ze sposobów na ochronę środowiska. Aby go ułatwić, z dniem 1 stycznia 2021 roku wprowadzono prawny obowiązek segregacji śmieci. Pomimo upływu 4 lat nadal sporo osób ma jednak problem z rozróżnieniem tego, gdzie należy wyrzucać konkretne rodzaje odpadów. Jak czytać oznaczenia umieszczane na opakowaniach przez producentów?

Oznaczenia na opakowaniach – jak je czytać i interpretować?

Na wyrzucane odpady zazwyczaj patrzymy, jak na zwykłe śmieci, których trzeba się po prostu pozbyć. Zapominamy jednak o tym, że duża część tego, co ląduje w śmietniku, nadaje się do powtórnego wykorzystania. Aby konsumenci nie mieli problemu z właściwą segregacją, stosuje się podwójne oznaczenia – kolory oraz symbole.

Kolorowe oznaczenia opakowań stanowią swego rodzaju drogowskaz, który pozwala zorientować się, do którego pojemnika należy wrzucić dane odpady. Obowiązujące standardy segregacji przewidują pięć barw:

kolor żółty – metale i tworzywa sztuczne,
kolor niebieski – papier,
kolor zielony – szkło,
kolor brązowy – odpady biodegradowalne,
kolor czarny – odpady biodegradowalne.

Oprócz barwy poszczególne produkty mogą posiadać oznaczenia (np. PAP21). Odrębne grupy oznaczeń obowiązują dla każdego typu odpadów. Oprócz tego osobnymi symbolami oznacza się np. opakowania wielokrotnego użytku, przydatność do recyklingu oraz do kontaktu z żywnością.

Każdy podmiot wprowadzający opakowania do obrotu jest zobowiązany do ich odpowiedniego oznaczenia. Wykorzystane symbole z reguły znajdują się w widocznym miejscu i wyglądają dokładnie tak samo, więc dla uważnego obserwatora segregacja nie powinna budzić wątpliwości.

Oznaczenia na opakowaniach plastikowych – co oznaczają poszczególne symbole?

Dzisiaj trudno wyobrazić sobie życie bez plastiku. Jest on wykorzystywany na masową skalę w wielu gałęziach przemysłu – do pakowania żywności, przy produkcji leków i suplementów diety, w branży motoryzacyjnej, AGD i RTV. Główną wadą plastiku jest to, że rozkłada się on przez setki lat i przez ten czas uwalnia do środowiska szkodliwe związki. W 2018 roku zaledwie 40% tworzyw sztucznych było poddawane recyklingowi¹.

Do żółtego pojemnika wrzuca się także metale. Recykling metali jest niezwykle wydajny, ponieważ pozwala odzyskać aż 100% materiału, a przy tym oszczędzić zużycie wody i emisję zanieczyszczeń powietrza związane z wydobyciem nowego surowca.

Jeżeli chodzi o oznaczenia, tworzywom sztucznym przypisano wartości od 1 do 7:

oznacza politereftalan etylenu (PET) stosowany m.in. w plastikowych butelkach,
to polietylenu wysokiej gęstości (HDPE) używany do produkcji m.in. zabawek dla dzieci,
to polichlorek winylu (PVC), wykonuje się z niego m.in. rury,
oznacza polietylen niskiej gęstości (LDPE) wykorzystywany m.in. do produkcji opakowań żywnościowych,
to polipropylen (PP), z którego wykonuje się m.in. skrzynki narzędziowe, zbiorniki i naczynia laboratoryjne, zderzaki oraz plastikowe elementy wyposażenia wnętrz samochodów,
odnosi się do polistyrenu (PP), z którego wykonuje się m.in. elementy zabawek i modeli, po spienieniu zaś – służy jako styropian,
– cyfra 7 jest zarezerwowana dla wszystkich tworzyw sztucznych, których nie można zakwalifikować do jednej z pozostałych grup.

Oznaczenia na opakowaniach PAP – co wrzucać do pojemnika na papier

Na makulaturę składają się różnego rodzaju gazety, ulotki, koperty, ale też pudełka kartonowe, i papier pakowy. Nie oznacza to jednak, że do żółtego pojemnika można wrzucić wszystko, co zostało wykonane z papieru. W szczególności nie powinny do niego trafić opakowania zatłuszczone, papier termiczny, lakierowany i foliowany. Co istotne za przesegregowany papier nie uznaje się opakowań od materiałów budowlanych, jak cement, czy zaprawa, choć mogłoby się wydawać, że wykonuje się je ze zwykłej celulozy. Segregacja dotycząca papieru jest nieco mniej złożona, niż w przypadku tworzyw sztucznych. W tym przypadku wyróżnia się zaledwie trzy oznaczenia:

PAP20 dla tektury falistej,
PAP21 dla tektury innej niż falista,
PAP22 to pozostałe rodzaje papieru.

Co w takim razie z artykułami papierowymi, które nie nadają się do segregacji śmieci? Powinny one trafić do kosza na odpady zmieszane. Jeżeli zaś zabrudzona jest jedynie część opakowania, trzeba ją odciąć i oba fragmenty włożyć do odpowiednich pojemników.

Sporo osób zapomina, że do recyklingu nie nadaje się też papier wilgotny. Firmy zajmujące się wtórnym wykorzystaniem odpadów oczekują, że otrzymają produkty całkowicie suche, ponieważ pod wpływem wilgoci fragmenty papieru sklejają się ze sobą i tracą swoją włóknistą strukturę. Właśnie dlatego trzeba pamiętać, aby zawsze zamykać klapy od śmietników.

Oznaczenia segregacji śmieci na opakowaniach – przewodnik dla początkujących

Do oznaczania opakowań producenci wykorzystują różnego rodzaju symbole graficzne. Dla osób początkujących mogą być one z początku trudne do interpretacji, dlatego warto przyjrzeć się tym najpopularniejszym.

Symbolem, na który natkniesz się najczęściej jest oczywiście wstęga Möbiusa. Przypomina on trójkąt złożony z trzech strzałek i jest zbliżony do oznaczenia nieskończoności. Wykorzystuje się go, aby wskazać, że produkt nadaje się do recyklingu. Świadczy o zgodności z normą PN-EN ISO 14021. Jeżeli symbol ma wpisaną we wnętrzu wartość procentową (np. 50% lub 70%) oznacza, że w danej części produkt został wykonany z odpadów poddanych recyklingowi – choć w zasadzie w tym przypadku trafniej byłoby mówić o upcyklingu, czyli zwiększeniu wartości pierwotnej wyrobu.

Innym, równie popularnym oznaczeniem są dwie strzałki ułożone względem siebie równolegle, skierowane grotami w przeciwległych kierunkach. W tym przypadku chodzi o opakowania wielokrotnego użytku, czyli takie, które mogą być bez szkody dla użytkownika wykorzystane przynajmniej dwukrotnie. Zwykle są one wykonane z trwałego materiału, jak szkło, plastik lub metal. Typowym przykładem opakowania wielokrotnego użytku jest paleta wykorzystywana do składowania towarów.

Jeszcze innym często widywanym symbolem są opakowania biodegradowalne (ang. compostable). Przypomina on zawiniętą łodygę, z której wyrastają dwa liście. Tego rodzaju pojemniki zostały zaprojektowane tak, że rozkładają się samoczynnie, nie uwalniając przy tym szkodliwych związków do gleby, wody lub atmosfery. Ich skład musi być zgodny z normą PN-EN 13432. Opakowania określane jako biodegradowalne zwykle wykonuje się z celulozy lub skrobi ziemniaczanej albo kukurydzianej. Z biegiem czasu ulegają rozłożeniu na wodę, tlenek węgla (IV) oraz dwutlenek węgla.

Oznaczenia na opakowaniach – jak segregacja śmieci wpływa na środowisko?

Segregacja odpadów niesie ze sobą wiele korzyści dla środowiska i stanowi jeden z filarów gospodarki obiegu zamkniętego. Przede wszystkim ułatwia recykling, co pozwala na minimalizację zużycia surowców naturalnych i ogranicza eksploatację środowiska. Przyczynia się też do minimalizacji śladu węglowego z uwagi na zmniejszenie produkcji. Niewłaściwe zagospodarowanie odpadów powoduje, że do gleby oraz zbiorników wodnych trafia duża ilość szkodliwych związków. Jako przykład można podać chociażby mikroplastik, który jest toksyczny zarówno dla roślin, jak i zwierząt, w tym człowieka. Badania sprzed trzech lat sugerują, że każdy z nas w ciągu tygodnia spożywa ilość mikroplastiku wystarczającą nawet do produkcji…karty kredytowej!²

Nie można zapominać o aspekcie ekonomicznym recyklingu. Powtórne wykorzystanie jak największej ilości odpadów powoduje, że śmieci składowanych na wysypiskach jest mniej, a to oznacza niższe koszty ich składowania.