Dyrektywna RED II – czego dotyczy i jakie jest jej znaczenie? Wyjaśniamy!

Dyrektywa RED II – wprowadzenie i znaczenie w kontekście europejskiej polityki energetycznej

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (inaczej określana jako dyrektywa RED II lub dyrektywa biopaliwowa) określa cele zużycia biopaliwa w gospodarce w perspektywie dziesięcioletniej – w latach 2021-2030. Kładzie ona nacisk przede wszystkim na produkcję paliw z odpadów biologicznych, co powoduje zwiększone znaczenie biokomponentów paliwowych. Biokomponenty to nic innego, jak dodatki do paliwa, które mają za zadanie poprawę jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji szkodliwych gazów. Pozyskuje się je z takich surowców, jak buraki, kukurydza, pszenica czy rzepak.

To jednak nie wszystko. Dyrektywa RED II nawiązuje do gospodarki odpadu zamkniętego i tego, aby z odpadów powstawały pełnowartościowe surowce. W tym względzie unijny ustawodawca wymaga możliwości wykazania certyfikacji, np. Blue Engel czy ISCC+.

Warto wspomnieć, że choć w wykazie prac legislacyjnych pojawiła się już ustawa mająca na celu implementację RED II do porządku krajowego, jesteśmy sporo spóźnieni we wdrożeniu nowych norm. Czas na implementację dyrektywy biopaliwowej upłynął bowiem ponad 3 lata temu, z końcem czerwca 2021 r. Niedawno Unia Europejska uchwaliła zresztą dyrektywę RED III, która ma zwiększyć udział zielonej energii w funkcjonowaniu gospodarek państw członkowskich, a tym samym przyczynić się do realizacji pakietu Fit For 55.

RED II: dyrektywa – kluczowe założenia i cele regulacji

Dyrektywa RED II ustanawia ujednolicony system dla wszystkich państw członkowskich promujący wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w takich branżach, jak transport, energia elektryczna, ogrzewanie i chłodzenie (tzw. mix. energetyczny). Wykorzystanie OZE ma stanowić minimum 32,5 % całości w mixie energetycznym, przy czym dla każdej gałęzi gospodarki został określony inny cel – przykładowo dla transportu jest to 14%. Do 2030 r. udział zaawansowanych komponentów oraz biopaliw musi wzrosnąć zaś do 3,5%. Oznacza to konieczność zmodernizowania dotychczasowego modelu zarówno wytwarzania paliwa, jak i jego dystrybucji.

Wśród innych założeń RED II należy wymienić również prawo konsumentów do produkowania własnej energii odnawialnej bez nieuzasadnionych ograniczeń, a tym samym aktywne uczestnictwo w transformacji energetycznej oraz prawo do odłączenia się od nieefektywnych systemów chłodniczych i ciepłowniczych.

Dyrektywa RED II – biomasa i jej rola w realizacji celów dyrektywy

Pojęciem istotnym z punktu widzenia dyrektywy RED II oraz całej energetyki jest biomasa, dlatego przyjrzyjmy się jej nieco bliżej. Dyrektywa definiuje biomasę jako ulegające biodegradacji frakcje produktów, odpadów lub pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa obejmujące produkty roślinne, odzwierzęce, pochodzące z rybołówstwa, akwakultury, a także odpady przemysłowe i miejskie pochodzenia biologicznego. To z biomasy produkuje się biopaliwa i biogaz. Czy jednak paliwo z biomasy zawsze jest bio? Okazuje się, że niekoniecznie.

Przede wszystkim taki surowiec energetyczny musi powstać w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz spełniać kryteria ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Nie może pochodzić z terenów o wysokiej bioróżnorodności, ponieważ mogłoby to szkodzić środowisku. Dlatego nie można pozyskiwać surowców do wytwarzania biopaliwa np. z lasów pierwotnych lub innych terenów zalesionych, gdzie nie ma śladów działalności człowieka. Nie będą do tego adekwatne również tereny, które zostały uznane za posiadające wysoką różnorodność biologiczną, chyba że producent biopaliwa przestawi dowody, że wytwarzanie surowca energetycznego nie narusza tej bioróżnorodności.

Zgodnie z dyrektywą biomasa do produkcji biopaliw nie może też pochodzić z terenów zasobnych w pierwiastek węgla, torfowisk czy terenów na których rosną drzewa o wysokości przynajmniej 5 metrów. Oczywiście tych wyjątków jest znacznie więcej, ale te przytoczone dobrze obrazują ogólną zasadę pozyskiwania biomasy. Ma być ekologicznie i bezpiecznie dla środowiska, a dopiero w drugiej kolejności efektywnie.

Dyrektywa RED II nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia procedur pozwalających na ustalenie pochodzenia surowca, regenerację lasu z którego pozyskano biomasę, a także ochronę obszarów wyznaczonych przed szkodliwym działaniem człowieka.

Co się stanie, jeżeli biomasa zostanie pozyskana np. terytorium parku narodowego i tak wyprodukowane paliwo trafi do ciężarówek? Otóż powstały w ten sposób surowiec energetyczny nie będzie kwalifikował się jako spełniający unijne założenia redukcji emisji szkodliwych związków (oczywiście pomijając lokalne kary administracyjne za szkody wyrządzone w środowisku). Innymi słowy, będzie to równoznaczne z zatankowaniem klasycznego paliwa bez żadnych biododatków.

Dyrektywa RED II w Polsce – wdrożenie i wyzwania na rynku krajowym

Regulacje unijne ustalają zrównoważone cele dla wszystkich państw członkowskich. Oznacza to, że zasadniczo powinny je spełnić zarówno kraje zamożne, jak Niemcy czy Francja, jak i te często zaliczane do rynków wschodzących, jak Polska. W jakim miejscu znajdujemy się względem wspólnotowych wytycznych? Warto w tym celu spojrzeć na dokument PEP, czyli Politykę Energetyczną Polski do 2030 roku (nie tę najnowszą do 2040 r.), ponieważ to ona pokrywa się czasowo z założeniami dla RED II. Główne cele PEP 2030 zakładają:

• wzrost udziału OZE w finalnym zużyciu energii do co najmniej 15% w 2020 r.;

• osiągnięcie w 2020 r. 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw 2. generacji;

• ochronę lasów przed eksploatowaniem oraz zrównoważone wykorzystanie terenów rolniczych w celu pozyskania biomasy.

O tym, czy założone cele udało się osiągnąć, dosyć dobitnie świadczy fakt, że Polska jako jeden z niewielu krajów głosowała przeciwko pakietowi Fit For 55, jak również następcy dyrektywy RED II – dyrektywie RED III. Nasza rodzima gospodarka stara się dogonić założenia zrównoważonego rozwoju, ale, mając na względzie intensywne wydobycie węgla kamiennego, musi upłynąć jeszcze sporo czasu, zanim Polska będzie w stanie wdrożyć wspólnotowe założenia.

Dyrektywa RED II – biopaliwa: znaczenie i wpływ na rozwój rynku biopaliw

Niezależnie od strategii surowcowej kraju, Twoja firma może korzystać z biopaliw już teraz. Stawiając na zrównoważony rozwój, nie tylko dbasz o ochronę środowiska, ale też realizujesz cele ESG. Jeżeli jesteś zobligowany do raportowania, w tym zakresie sięgnięcie po biopaliwa z pewnością będzie stanowiło silny argument przemawiający za tym, że przedsiębiorstwo jest świadomym uczestnikiem rynku dbającym o ekologię. Można się spodziewać, że wdrożenie do krajowego porządku prawnego dyrektywy RED II ułatwi zarówno pozyskiwanie, jak i wykorzystanie biopaliw przez uczestników rynku.

Pamiętaj, aby wdrażanie transformacji energetycznej powinno następować małymi krokami. Stopniowo planuj kolejne posunięcia i patrz, jak Twoje przedsiębiorstwo się zmienia!