Kim jest prosument wirtualny? Zasady rozliczeń w 2025 roku

Prosument wirtualny – kim właściwie jest?

Pojęcie prosumenta wirtualnego znalazło się w art. 2 pkt 27b ustawy o OZE. Zgodnie z tym przepisem poprzez prosumenta wirtualnego należy rozumieć odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.

Definicja legalna jest równie długa, co skomplikowana, dlatego warto rozbić ją na czynniki pierwsze, aby wyodrębnić cechy szczególne prosumenta wirtualnego.

Kto może zostać prosumentem wirtualnym?

Prosumentem wirtualnym może zostać podmiot, który spełnia łącznie następujące trzy warunki:

●      jest odbiorcą końcowym,

●      wytwarza energię na własne potrzeby wyłącznie z OZE,

●      w przypadku, kiedy prosumentem wirtualnym nie jest konsument, wytwarzanie energii nie może stanowić przeważającego przedmiotu działalności gospodarczej.

Gdzie jest przyłączona instalacja OZE prosumenta wirtualnego?

W przypadku pozostałych typów prosumentów instalacja fotowoltaiczna jest montowana za licznikiem części wspólnej budynku wielolokalowego lub za licznikiem indywidualnego lokalu, ewentualnie w nowym punkcie przyłączenia w instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego w przypadku prosumenta zbiorowego. Jeżeli chodzi o prosumenta wirtualnego, instalacja OZE jest montowana w nowym punkcie przyłączenia, ale innym niż w ramach instalacji elektrycznej budynku, w której punkt poboru energii posiadają prosumenci wirtualni. Na czym polega ta wirtualność? Najlepiej zobrazować ją na przykładzie.

Wyobraźmy sobie, że firma chce zainwestować w zieloną energię, ale nie ma możliwości lokalowych, ani technicznych, aby w swojej siedzibie zamontować panele PV. Wówczas może kupić udział w dużej instalacji (np. 10% mocy zainstalowanej albo „korzysta z 10% energii produkowanej przez farmę fotowoltaiczną” dużej farmy fotowoltaicznej produkującej 120 kWp), która fizycznie znajduje się w zupełnie innej lokalizacji. W efekcie staje się wirtualnym prosumentem względem 12 kWp, ale nie zostaje nagle właścicielem modułów, które daną energię produkują. Zakontraktowany „zielony” prąd elektryczny zostaje jej przesłany za pośrednictwem sieci elektroenergetycznej.

Model Grup Biznesowych w Reo.pl 

Warto w tym miejscu wspomnieć, że podobny model, oparty na wspólnym korzystaniu z energii OZE , działa już dziś w ramach grup biznesowych Reo.pl. Umożliwiają one wspólne rozliczanie energii pomiędzy firmami, często z różnych lokalizacji, które dzielą się energią z większych instalacji OZE na preferencyjnych warunkach. To rozwiązanie może być atrakcyjne również dla tych użytkowników, którzy działają na skalę większą niż obejmująca zasady prosumenta wirtaulnego.

Jaka jest maksymalna moc instalacji OZE dla prosumenta wirtualnego?

Pomimo braku fizycznej instalacji PV ograniczenia w zakresie maksymalnej mocy pozostają bez zmian. Oznacza to, że maksymalna moc instalacji OZE nie może przekroczyć 50 kW udziału na każdego prosumenta wirtualnego, wliczając w to moc w ramach innych prosumentów. Możliwe jest łączenie prosumentów, ale łączna moc rozliczana dla jednego punktu poboru nie może przekroczyć 50 kW. Co więcej, obowiązuje określona kolejność rozliczeń energii. W pierwszej kolejności rozliczany jest prosument indywidualny, następnie zbiorowy i dopiero na końcu wirtualny.

Czy warto być prosumentem wirtualnym?

Status prosumenta wirtualnego niesie ze sobą szereg korzyści. Przede wszystkim są to:

●      możliwość korzystania z instalacji fotowoltaicznej bez konieczności jej fizycznej instalacji i ponoszenia związanych z tym kosztów,

●      możliwość efektywnego obniżenia rachunków za prąd (z uwzględnieniem opłat dystrybucyjnych),

●      inwestycja w proekologiczny rozwój firmy,

●      zapewnienie stabilności i niezależności energetycznej użytkownika,

●      krok w stronę bezpieczeństwa energetycznego,

●      brak konieczności ponoszenia kosztów związanych z ubezpieczeniem paneli i ich konserwacją oraz wymianą lub naprawą.

Wirtualny prosument – od kiedy obowiązują nowe przepisy?

Przepisy dotyczące prosumenta wirtualnego obowiązują od 2 lipca 2025 r. Początkowo nowelizacja miała być skorelowana z uruchomieniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE), ale ostatecznie CSIRE zostało przesunięte na kolejny rok.

W praktyce nowe konstrukcja prawna jest przeznaczona dla odbiorców, którzy z różnych względów nie mogą zastosować klasycznej fotowoltaiki. Będą to np.: mieszkańcy domów jednorodzinnych, gdzie ze względu na konstrukcję obiektu nie jest możliwe pozyskanie statusu prosumenta zbiorowego. Prosumentem wirtualnym mogą zostać też przedsiębiorcy mający siedzibę w miejscu niedostosowanym do fotowoltaiki, czy jednostki samorządu terytorialnego.

Prosument wirtualny – zasady funkcjonowania i prawa użytkownika

Wirtualna dostawa energii elektrycznej w założeniu ma umożliwić korzystanie z instalacji OZE tym użytkownikom, którzy samodzielnie nie mają możliwości zainstalowania fotowoltaiki lub też nie chcą się na to decydować, np. ze względu na wysokie koszty. Ta specyficzna konstrukcja wiąże się z wprowadzeniem określonych zasad rozliczeń. Jak wyglądają one krok po kroku?

Etap pierwszy – przypisanie energii. Pierwszym krokiem jest ustalenie, jaką ilość energii z większej instalacji pobiera prosument wirtualny. Dana część prądu elektrycznego jest traktowana tak, jakby wytworzył ją właśnie ten podmiot.

Etap drugi – autokonsumpcja. Rozliczanie autokonsumpcji przebiega na dokładnie takich samych zasadach, jak w przypadku prosumenta indywidualnego. Oznacza to, że energia wytworzona jest odejmowana od energii zużytej i nie ponosi się za nią opłat z tytułu rozliczenia przez sprzedawcę energii.

Zasadnicza różnica między prosumentem indywidualnym a wirtualnym polega na tym, że w pierwszym przypadku nie występują opłaty dystrybucyjne, ponieważ energia elektryczna jest wykorzystywana „na miejscu”, nie trzeba jej nigdzie przesyłać. Prosumenci wirtualni opłatę dystrybucyjną muszą zapłacić, ponieważ operator systemu dystrybucyjnego faktycznie przesyła prąd z jednego miejsca w inne. Można więc powiedzieć, że prosument wirtualny nie stosuje „czystej” autokonsumpcji, ponieważ nadal musi zapłacić za otrzymanie wykupionej energii. Oszczędność pojawia się jednak w darmowej energii czynnej, więc ostatecznie koszty pozyskania prądu elektrycznego i tak są znacznie niższe, niż byłyby poza systemem fotowoltaiki.

Etap trzeci – net billing. Net billing wygląda analogicznie, jak w przypadku innych typów prosumentów. Nadwyżki energii zużytej nad wyprodukowaną zostają zapisane na rachunku prosumenckim w postaci gotówkowej. Depozyt służy do obniżenia rachunków sprzedawcy za prąd. Kiedy się wyczerpie, energia elektryczna musi zostać dokupiona po cenie rynkowej.

Etap czwarty – rozliczenie nadpłaty. Jeżeli środki zgromadzone na rachunku prosumenckim nie zostaną rozliczone w ciągu 12 miesięcy, istnieje możliwość wypłaty ich części (do 20%) w formie bezgotówkowej (np. jako zaliczkę na kolejne faktury).

Korzystaj mądrze z OZE — sprawdź ofertę Reo.pl

Rozważasz zainwestowanie w instalację fotowoltaiczną? Być może korzystniejszym rozwiązaniem w Twoim przypadku będzie zostanie prosumentem wirtualnym. Zwłaszcza w dobie otwartych rynków energii taki model pozyskiwania ekologicznej energii elektrycznej może okazać się bardziej opłacalny. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, zapraszamy do kontaktu. Nasi specjaliści pomogą Ci ustalić, jakim rodzajem prosumenta jesteś (lub możesz zostać). Oferujemy także usługi bilansowania energii elektrycznej, umowy PPA i wiele więcej.