Audyt środowiskowy – co to jest i jak go wykonać?

Audyt środowiskowy – co to jest i kiedy się go wykonuje?

Audyt środowiskowy to badanie, którego celem jest identyfikacja obszarów działalności przedsiębiorstwa, które mają wpływ na środowisko naturalne. W jego wyniku można określić sfery operacyjne, które wymagają optymalizacji, a także te, w których firma radzi sobie dobrze. Zasadniczym celem audytu środowiskowego jest poprawa zarządzania środowiskowego w organizacji i zmniejszenie wpływu przedsiębiorstwa na otoczenie, w tym poprzez zrównoważony rozwój ESG. Obecnie ramy dla raportów środowiskowych wyznacza EMAS, czyli europejski system ekozarządzania i audytu.

Do przeprowadzenia oceny compliance środowiskowego zobowiązane są firmy, które swoją działalnością wpływają na gospodarkę wodno-ściekową, a także organizacje, gdzie pojawiają się różnego rodzaju czynniki mające wpływ na środowisko, w tym:

• wprowadzanie opakowań i odpadów opakowaniowych do obrotu,
• produkcja przetwarzanie substancji toksycznych,
• znacząca emisja szkodliwych gazów do atmosfery,
• magazynowanie substancji szkodliwych dla środowiska,
• produkcja maszyn emitujących gazy, wykorzystujących substancje toksyczne lub generujące hałas.

Pamiętaj, że raportowanie środowiskowe EMAS jest całkowicie dobrowolne, ale wdrożenie jego systematyki ułatwi raportowanie środowiskowe.

Czym jest audyt środowiskowy i jakie ma znaczenie dla firm i instytucji?

Istotną cechą audytu środowiskowego jest to, że wykonuje się go w sposób uporządkowany oraz cyklicznie. Nie można zlecić przeprowadzenia badania raz i zapomnieć o całej sprawie. Walidacja stosowanych rozwiązań powinna być dokonywana w cyklu Deminga, czyli cyklu PDCA (ang. Plan-Do-Check-Act).

Głównym celem audytu środowiskowego jest określenie obszarów, w których działalność firmy może negatywnie oddziaływać na środowisko. W toku badania ustala się, czy sposób, w jaki działa organizacja jest zgodny z obowiązującymi przepisami środowiskowymi zarówno rangi krajowej, jak i wspólnotowej. W ten sposób można stworzyć system wczesnego ostrzegania, które przedsiębiorstwo wykorzystuje, aby zadbać o compliance.

Audyt środowiskowy pozwala także zweryfikować, w jak dużym stopniu organizacja rzeczywiście wpływa na środowisko, a jeśli podejmuje akcje proekologiczne, czy nie spełniają one kryteriów greenwashingu. To bardzo ważne, ponieważ praktyka pokazuje, że symulowanie działań zmierzających do ochrony środowiska może zakończyć się nałożeniem dotkliwych kar finansowych przez organy ochrony konsumentów, o czym niedawno miało okazje przekonać się wielu przewoźników lotniczych.

Elementem, który powinien znaleźć się w każdym audycie, są zalecenia pokontrolne. W ten sposób organizacja otrzymuje konkretne wytyczne odnośnie tego, co może zmienić w swojej działalności, aby jej funkcjonowanie było bardziej ekologiczne.

Audyt środowiskowy a audyt ekologiczny – poznaj różnice

Pojęcia audytu środowiskowego i ekologicznego często są używane wymiennie i jest w tym trochę racji. Celem obu rodzajów badań jest weryfikowanie wpływu organizacji na środowisko naturalne. Niekiedy audyty środowiskowy i ekologiczny różnicuje się w ten sposób, że pierwszy z nich odnosi się do całokształtu działalności operacyjnej, zaś drugi, stanowi wyłącznie element formalnego badania compliance środowiskowego. Innymi słowy, audyt środowiskowy ma węższy zakres znaczeniowy, niż badanie ekologiczne i najczęściej się w nim zawiera.

Zasadniczo audyt środowiskowy przeprowadza się z częstotliwością wynikającą z przepisów prawa. W ten sposób przedsiębiorca może przygotować się do zapowiedzianej kontroli organu regulacyjnego, potwierdzić, że jego działania są zgodne z ESG, czy bezpiecznie wdrożyć zieloną technologię. Audyty środowiskowe wymagają przede wszystkim oceny wewnętrznej dokumentacji, są mocno skonkretyzowane i nie trwają bardzo długo.

Z kolei audyt ekologiczny obrazuje podejście w większym stopniu holistyczne, więc realizuje się go rzadziej. Trwa jednak dłużej i jest droższy,

Audyt środowiskowy – co mówi ustawa i jakie są obowiązki?

Szczegółowe obowiązki w zakresie raportowania środowiskowego określają dwa akty prawne:

1. Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu¹
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS)².

Wśród najważniejszych obowiązków podmiotów zobowiązanych do przeprowadzania audytu EMAS należy wymienić:

• wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego, który odzwierciedla wewnętrzne procesy organizacji w kontekście środowiskowym,
• przeprowadzenie wewnętrznego audytu środowiskowego i opracowanie deklaracji środowiskowej, która musi zostać zatwierdzona przez zewnętrznego specjalistę,
• poddanie się ocenie przez niezależnego, zewnętrznego weryfikatora EMAS certyfikowanego przez Polskie Centrum Akredytacji,
• złożenie wniosku o rejestrację wraz z zatwierdzoną deklaracją środowiskową do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

Każda firma indywidualnie określa częstotliwość przeprowadzania audytów środowiskowych, ale z reguły jest to co najmniej jedno badanie w roku.

Audyt środowiskowy i jego elementy – jak wygląda cały proces?

Typowy audyt środowiskowy składa się z czterech elementów. Pierwszym z nich jest ocena dokumentacji przedsiębiorstwa. Osoba przeprowadzająca badanie zapoznaje się m.in. z decyzjami środowiskowymi, rejestrami zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery, wprowadzonymi planami ekologicznymi. Następnie konieczne jest zaangażowanie przedstawiciela danej organizacji, który może udzielić szczegółowych informacji na temat tego, jak faktycznie działa dane przedsiębiorstwo. Najczęściej będzie to specjalny pełnomocnik do spraw compliance, rzadziej – osoba odpowiedzialna za kierowanie organizacją. Na tym etapie weryfikowane są np. wewnętrzne polityki produkcyjne.

W celu zweryfikowania otrzymanych danych przeprowadza się wizję lokalną. Audytor wchodzi na terytorium zakładu, a następnie bada kwestie środowiskowe, jak np. gospodarowanie odpadami lub stan instalacji technicznych.

Ostatnim krokiem jest stworzenie raportu poaudytowego wraz z zaleceniami dla przedsiębiorcy. W ten sposób firmy mogą stale udoskonalać swój model biznesowy i poprawić efektywność energetyczną bez wpływu na środowisko naturalne.

Co zyskują firmy, które decydują się na audyt środowiskowy?

Wdrożenie w organizacji systemu EMAS to przede wszystkim gwarancja działania zgodnie z przepisami środowiskowymi. Firma nie musi obawiać się wysokich kar od organów regulacyjnych. W ten sposób przedsiębiorstwa wdrażają zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi, nie zużywając ich więcej, niż jest to niezbędne dla utrzymania konkurencyjności na rynku.

Niebagatelną korzyścią jest też budowanie zaufania odbiorców towarów lub usług. Dzisiaj bycie Eko jest jednym z narzędzi służących do budowania wizerunku przedsiębiorcy i warto z tego narzędzia korzystać, ponieważ funkcjonujemy w środowisku, które jest coraz bardziej zanieczyszczone. REO.pl oferuje wsparcie dla przedsiębiorców, którzy chcą wyróżnić się na rynku jako rozwijające się, zielone firmy – napisz lub zadzwoń, aby dowiedzieć się więcej!