Alternatywne źródła energii - co warto o nich wiedzieć?

Alternatywne źródła energii – wprowadzenie i definicja

Trudno dzisiaj wyobrazić sobie życie – nie mówiąc nawet o prowadzeniu działalności gospodarczej – bez dostępu do energii elektrycznej. Korzystamy z niej w procesach produkcyjnych, napędza ona transport, usługi, a także domy poszczególnych odbiorców. Przez setki lat podstawą światowych gospodarek były nieodnawialne źródła energii, jak drewno, węgiel brunatny czy gaz ziemny.
W miarę rosnącej świadomości dotyczącej konieczności ochrony środowiska, ale także stopniowo wyczerpujących się zasobów naturalnych, coraz więcej mówi się o alternatywnych źródłach energii. Jak rozumieć to pojęcie?
Alternatywne źródła energii (niekiedy określane również jako odnawialne źródła energii, w skrócie OZE) stoją w opozycji do surowców konwencjonalnych. Można je pozyskiwać niezależnie od dużych instytucjonalnych dostawców, jak operatorzy OSD, a także bez szkody dla środowiska naturalnego. Odnawialne źródła energii z biegiem lat zyskują na popularności nie tylko wśród przedsiębiorców szukających sposobu na obniżenie kosztów prowadzenia działalności, ale również konsumentów, poszukujących sposobów na zmniejszenie stale rosnących rachunków za prąd.
Niebagatelne znaczenie w kształtowaniu społecznej świadomości w omawianym zakresie ma również polityka zrównoważonego rozwoju. Istnieje ona nie tylko jako akademicki koncept, ale jest stopniowo implementowana do porządków prawnych poszczególnych państw. Warto wspomnieć chociażby o unijnej dyrektywie CSRD¹ czy polskiej ustawie o odnawialnych źródłach energii², które realizują założenia zielonej rewolucji energetycznej. W ten sposób globalne gospodarki stopniowo – ale konsekwentnie – zmieniają kierunek rozwoju na taki, który uwzględnia wykorzystanie alternatywnych źródeł energii.
Wypada wspomnieć, że osią, dookoła której obraca się filozofia zrównoważonego rozwoju – a w ślad za nią alternatywne źródła energii – jest przekonanie, że zasoby Ziemi powinny być eksploatowane tak, aby wystarczyły również dla przyszłych pokoleń.

Alternatywne źródła energii dla domu – możliwości i ograniczenia

Alternatywne źródła energii mogą wydawać się rozwiązaniem skierowanym wyłącznie dla biznesu, ale po OZE mogą sięgnąć – i coraz częściej sięgają – również odbiorcy indywidualni. Generowanie prądu elektrycznego przez panele fotowoltaiczne czy ogrzewanie domu za pomocą pompy ciepła to tylko niektóre spośród popularnych przykładów.
Takie inwestycje, choć kosztowne, otwierają zupełnie nowe możliwości jeśli chodzi o obniżenie rachunków, bezpieczeństwo i stabilność energetyczną, ale też komfort życia. Wiele z nowoczesnych technologii jest sterowanych przy użyciu systemów EMS/HEMS (ang. Energy Management System/Home Energy Management System). To skomputeryzowane centrale, które zbierają i przetwarzają sygnały płynące np. z fotowoltaiki i połączonych z nią magazynów energii. Następnie automatycznie podejmują decyzje dotyczące zarządzania poszczególnymi urządzeniami wchodzącymi w skład sieci domowej.
Czy alternatywne źródła energii nakładają jakieś ograniczenia na odbiorców? Tak i warto uświadomić je sobie przed zainwestowaniem kilkudziesięciu tysięcy złotych w nowoczesną technologię.
Przede wszystkim każdy rodzaj OZE wymaga zastosowania specjalistycznej infrastruktury. Jej montaż pociąga za sobą wydatki, a nierzadko (jak w przypadku gruntowych pomp ciepła czy paneli PV posadowionych na ziemi) również konieczność przeprowadzenia prac gruntowych.
Dodatkowo trzeba pamiętać, że takie inwestycje pociągają za sobą spory wydatek. Oczywiście można ubiegać się o wysokie refundacje, np. z programu Mój Prąd czy w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Niemniej jednak trzeba liczyć się z wydatkiem przynajmniej kilkunastu, a częściej kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Alternatywne źródła energii elektrycznej – rodzaje i zastosowania

Alternatywne źródła energii można dzielić według różnych kryteriów. Jednym z nich jest źródło pochodzenia. W tym kontekście wyróżnia się energię:

• słoneczną;
• wodną oraz pływów wodnych;
• wiatrową;
• geotermalną;
• pochodzącą z biomasy;
• pochodzącą z biogazu.

Do odnawialnych źródeł energii nie zalicza się energii atomowej, ponieważ do jej wytworzenia niezbędny jest uran. Nie dotyczy to jednak reaktorów FBR (ang. Fast Breeder Reactor), które wykorzystują recykling odpadów jądrowych.
Choć za pomocą każdego z wymienionych źródeł energii można wygenerować prąd elektryczny, który trafi do sieci OSD lub bezpośrednio do odbiorców, nie zawsze będzie możliwe wykorzystanie dowolnego spośród tych rozwiązań. Dobrym przykładem są farmy fotowoltaiczne, które dla maksymalnej efektywności wymagają dużych, płaskich i niezacienionych terenów, np. nieużytków rolnych. Z kolei do wykorzystania wód i pływów morskich niezbędne jest sąsiedztwo zbiornika wodnego.

Jakie są korzyści stosowania alternatywnych źródeł energii?

Korzystanie z alternatywnych źródeł energii stwarza zupełnie nowe możliwości dla odbiorców korporacyjnych. Przede wszystkim pozwala na pozyskiwanie dużych ilości energii znacznie niższym kosztem niż w przypadku tradycyjnych źródeł energii i bez szkody dla środowiska naturalnego. W rezultacie rozwój firmy może postępować szybciej, ponieważ koszty jej utrzymania są mniejsze.
Zaletą jest również niezależność energetyczna, nieoceniona dla przedsiębiorstw bazujących na parkach maszynowych, liniach produkcyjnych czy całodobowym działaniu. W ich przypadku nawet najkrótsza przerwa w dostawie prądu z sieci elektroenergetycznej oznacza wysokie straty finansowe. Dzięki alternatywnym źródłom energii można znacząco zwiększyć swoje bezpieczeństwo gospodarcze.
Wreszcie, inwestycje w OZE mogą oznaczać dodatkowe źródło dochodu. Firma, która inwestuje odpowiedzialnie i uwzględnia w swoich innowacjach, rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną budynku może ubiegać się o wydanie przez Urząd Regulacji Energetyki tzw. białych certyfikatów. Poświadczają one uzyskanie tzw. efektu energetycznego. Stanowią one papiery wartościowe i mogą stanowić przedmiot obrotu na rynkach finansowych.

Analiza ekonomiczna i środowiskowa

Oceniając efektywność alternatywnych źródeł energii trudno nie przyjrzeć się bliżej kosztowej stronie takiej inwestycji. Z jednej strony specjalistyczna infrastruktura jest droga i trudno temu zaprzeczyć. Z drugiej jednak technologie OZE są z założenia praktycznie bezawaryjne, więc wydatki związane z ich konserwacją są minimalne. Poza tym sama inwestycja zwraca się szybko – w przypadku fotowoltaiki jest to około 6-8 lat w zależności od parametrów instalacji. Po tym czasie technologia zaczyna szybko na siebie zarabiać.
Jednocześnie OZE praktycznie nie wchodzą w negatywną interakcję ze środowiskiem. Nie powodują też zniszczeń lokalnej fauny i flory i nie wymagają utrzymywania ogromnych kopalni odkrywkowych, jak w przypadku węgla.

Innowacyjne technologie w zakresie alternatywnych źródeł energii – nowości na rynku

Technologie OZE nieustannie się rozwijają, a ich efektywność energetyczna stale się poprawia. Innymi słowy, możemy mieć coraz więcej prądu za coraz mniej pieniędzy. Nowe trendy obejmują m.in. ogniwa cienkowarstwowe, hybrydowe czy perowskitowe – wykorzystujące ołów i cynę zamiast krzemu – w fotowoltaice. Nowością są też kotły wodorowe, nieprodukujące szkodliwych tlenków i pyłów czy nowoczesne turbiny hydroenergetyczne.
Firmy szukające przewagi konkurencyjnej na rynku powinny zwrócić uwagę na ewolucję oblicza alternatywnych źródeł energii. To zupełnie nowy sposób na zwiększenie rentowności biznesu, obniżenie jego kosztów i poprawę wizerunku społecznego. W planowaniu takich działań warto korzystać z pomocy specjalistów.

1. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32022L2464
2. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20150000478