Net-metering – co to jest i jak działa?

---

Zasady net-meteringu – na czym polega ten system?

Net metering polega na bezgotówkowym rozliczeniu energii elektrycznej wyprodukowanej w mikroinstalacji fotowoltaicznej. Nadmiar prądu elektrycznego, który nie pozostanie spożytkowany w ramach autokonsumpcji, automatycznie trafia do sieci operatora OSD, skąd prosument może odebrać go w ciągu kolejny 12 miesięcy. Takiej naddatkowej energii nie można jednak sprzedać, więc oszczędnością prosumenta są zasadniczo „jedynie” niższe rachunki za prąd. W całym rozliczeniu net-meteringu nigdzie nie pojawia się waluta. Po prostu energii, która nie jest zużywana, trafia do ogólnej puli w sieci dostawcy, którą można określić mianem wirtualnego magazynu.

W okresie zmniejszonej produkcji energii elektrycznej z paneli (np. w okresie zimowym) lub też zwiększonego zapotrzebowania (np. zakup auta elektrycznego wraz ze stacją ładowania) ogniwa krzemowe mogą nie nadążać za bieżącymi potrzebami użytkownika. Dlatego prosument ma prawo odebrać energię elektryczną, którą wcześniej przekazał do sieci. Taki odbiór może nastąpić w ciągu roku od wprowadzenia prądu do sieci i zakończenia roku rozliczeniowego, po tym zaś czasie przepada bezpowrotnie.

Należy jednak pamiętać, że odbiór energii elektrycznej nie następuje w ujęciu 1:1, ale z potrąceniem „prowizji” operatora OSD za przechowywanie prądu. Wysokość tej prowizji wynosi odpowiednio:

• 20%, jeżeli moc instalacji nie przekracza 10 kWp;

• 30%, jeżeli moc instalacji wynosi między 10 a 50 kWp.

W praktyce oznacza to, że za każdą „oddaną” kilowatogodzinę można „odebrać” 0,7 lub 0,8 kilowatogodziny. Nie ma znaczenia zaś, ile w danej chwili rzeczywiście kosztuje prąd. Jeżeli energii z „depozytu” zabraknie, jest ona dokupywana na ogólnych zasadach z sieci tak, jak w przypadku osób nieposiadających fotowoltaiki.

W przypadku net-meteringu ogromnie istotną rolę odgrywa autokonsumpcja, która powinna być jak najbliższa rzeczywistej wysokości produkowanej energii elektrycznej. Dzięki temu naddatek prądu oddawanego do sieci będzie możliwie niewielki, podobnie jak prowizja. Autokonsumpcję najłatwiej zwiększyć poprzez zakup magazynu energii lub auta elektrycznego, ale nie są to oczywiście jedyne sposoby.

Net-billing a net-metering – kluczowe różnice i podobieństwa

System net-metering stopniowo jest wypierany przez net-billing, czyli gotówkowe rozliczanie fotowoltaiki. Istotą net-billing jest sprzedaż prądu do sieci w okresie zawyżonej produkcji i jego zakup w czasie, kiedy produkcja jest zbyt niska, aby pokryła potrzeby. Zarówno zakup, jak i sprzedaż odbywają się po stawce ustalanej w określonych interwałach czasowych przez spółkę Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Taka dynamika odzwierciedla działanie towarowych giełd energii i zachowania rynku dnia następnego.

Jedynym podobieństwem między net-meteringiem a net-billingiem jest to, że nadmiar produkowanej energii elektrycznej trafia do sieci OSD. O ile jednak w pierwszym przypadku rozliczenie ma charakter ilościowy, w drugim jest on jakościowy, czyli uzależniony od ceny prądu aktualnej w momencie zawierania transakcji kupna lub sprzedaży. Środki ze sprzedaży energii zapisują się na subkoncie prosumenckim, skąd mogą być przeznaczone na zakup energii w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Po tym czasie niewykorzystana kwota jako nadpłata może zostać wypłacona prosumentowi, ale nie w całości tylko jako maksymalnie 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty. W ten sposób użytkownik instalacji może do pewnego stopnia zarabiać na fotowoltaice.

Środki otrzymane ze sprzedaży energii są zwolnione z obciążeń podatkowych (PIT, CIT, VAT, akcyza) i stanowią „czystą gotówkę”, którą można przeznaczyć np. na rozwój firmy.

Sprzedawcy energii oferują swoim klientom różne okresy rozliczeniowe, czyli częstotliwość wystawiania faktur. Mogą być one np. miesięczne, dwumiesięczne lub półroczne. Mając na względzie zasady odbioru nadpłaty środków zapisanych na subkoncie, okres rozliczeniowy należy dopasować do swojego profilu zapotrzebowania na energię elektryczną. W razie potrzeby możesz też zdecydować się na zmianę sprzedawcy prądu.

Do kiedy można korzystać z net-meteringu? Przepisy i terminy

Zgodnie z przepisami ustawy o odnawialnych źródłach energii¹ do 2037 roku rozliczanie energii będzie odbywało się w dwóch systemach równolegle. Osoby, które zdążyły zamontować fotowoltaikę do końca marca 2022 roku mogą rozliczać się w systemie opustowym jeszcze przez 15 lat. Warunkiem korzystania z net-meteringu jest dokonanie prawidłowego zgłoszenia o podłączeniu mikroinstalacji PV do wskazanej daty. Oczywiście nic nie stało na przeszkodzie, aby przejść na net-billing od razu, kiedy tylko nowy system został wprowadzony.

Rozpoczęcie produkcji prądu po 1 kwietnia 2022 roku jest równoznaczne z przejściem na rozliczenie net-billing. Od tego modelu nie ma odwrotu, a system opustowy nie jest już dostępny. Niezależnie od modelu rozliczeń, prosumenci mogli – i nadal mogą – korzystać z tych samych form dofinansowania, jak Mój Prąd, Czyste Powietrze czy Agro Energia.

Jakie korzyści oferuje net metering dla prosumentów?

Zaletą net-meteringu niewątpliwie jest prostota założeń całego systemu. Użytkownik nie musi w tym przypadku śledzić cen energii elektrycznej, aby – niczym giełdowy inwestor – wybrać najlepsze momenty dla sprzedaży i zakupu energii. Jest to także rozwiązanie, które pozwala na magazynowanie prądu (oczywiście z pewnymi stratami) bez konieczności posiadania specjalistycznej infrastruktury. W przypadku net-billingu wymagane jest nieco więcej zapobiegliwości, ale też możliwości optymalizacji są większe.

Dla wielu użytkowników net-metering będzie łatwiejszy w optymalizacji niż net-billing. Z uwagi na to, że rozliczenie ma charakter bezgotówkowy wystarczy znać liczbę wyprodukowanych kilowatogodzin w danym okresie oraz zapotrzebowanie na prąd, aby wyliczyć, jakie urządzenia pozwolą na dopasowanie zużycia do produkcji. Zwłaszcza firmy wykorzystujące rozbudowane parki maszynowe mają pod tym względem duże możliwości działania. W tym modelu pod uwagę nie jest jednak brana zmienna w postaci ceny energii.

Realną korzyścią jest też oczywiście znaczące obniżenie rachunków za prąd. Energia elektryczna pozyskiwana ze słońca jest praktycznie darmowa, ponieważ sama instalacja fotowoltaiczna w dużej mierze pozostaje bezobsługowa, wyjąwszy okresowe przeglądy przez elektryka.

Niezależnie od tego, który system rozliczeń jest stosowany, trzeba pamiętać, że produkcja prądu elektrycznego na własne potrzeby jest obecnie jedynym sposobem na to, aby płacić niższe rachunki za prąd. Koszt energii stale rośnie i można spodziewać się, że trend ten utrzyma się w najbliższych latach. Dlatego wytwarzając własny prąd, wiele zyskujesz. Poza oszczędnością jest to także krok w kierunku działań urzeczywistniających założenia raportowania ESG. Sięganie po „zieloną” energię elektryczną to przejaw zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa, które dba o środowisko, a nie jedynie o swój zysk.

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20150000478