Czym jest dyrektywa CSRD?

Co to jest dyrektywa CSRD? Podstawowe cele i zakres 

To nowe rozporządzenie zawiera obowiązkowe standardy bazowe raportowania zrównoważonego rozwoju dla podmiotów gospodarczych i ma na celu zwiększenie przejrzystości, odpowiedzialności i oceny podejmowanych starań.

Według zapisów dyrektywy, raporty ESG, podobnie jak raporty finansowe, staną się obowiązkowe i będą obejmować tzw. rok obrotowy, mimo że nie dotyczą finansowej działalności danej firmy. Obejmą one weryfikację i ocenę wprowadzonych i trwających zmian w kierunku działalności zrównoważonej, w tym m.in. pod kątem działań podejmowanych w obszarze Gospodarki Obiegu Zamkniętego, kontrolę legalności działań w obszarze zrównoważonego rozwoju oraz porównanie z konkurencją. 

Dzięki raportowaniu zawierającemu np. dane na temat emisji gazów cieplarnianych, oddziaływania firmy na środowisko przyrodnicze oraz społeczne, potencjalnych zagrożeń związanych z funkcjonowaniem, firmy będą mogły skupić się na najbardziej newralgicznych problemach i wdrażać programy naprawcze.

Dyrektywa CSRD – kto podlega tym przepisom?

Dyrektywa CSRD została przyjęta w grudniu 2022 roku i weszła w życie 5 stycznia 2023 roku. Co za tym idzie, pierwsze firmy będą musiały wypełnić nowe przepisy po raz pierwszy w roku finansowym 2024, w przypadku raportów opublikowanych w 2025 roku.

Na ten moment obowiązek raportowania dotyczy kilkudziesięciu tysięcy firm prowadzących działalność w Unii Europejskiej. W Polsce dyrektywa o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, obejmie w pierwszej fazie ponad 3500 przedsiębiorstw. Pierwsze raporty ESG za bieżący rok w naszym kraju mają obowiązek przedstawić jedynie duże podmioty stanowiące tzw. spółki zainteresowania publicznego o wysokim poziomie przychodu (pow. 170 mln PLN), które zatrudniają co najmniej 500 osób. Jednak dyrektywa będzie stopniowo rozszerzana na kolejne coraz mniejsze podmioty. Przyjęty harmonogram zakłada, że co rok kolejne firmy zostaną zobligowane do wdrożenia procedury raportowania ESG zgodnego ze standardami ESRS. 

W krótkiej perspektywie czasu przedstawia się to jak poniżej:

OD STYCZNIA 2025 raportowanie ESG w Polsce (także w Unii Europejskiej) będzie obowiązkowe dla wszystkich dużych podmiotów spełniających przynajmniej dwa z trzech poniżej przedstawionych kryteriów: 

• liczba zatrudnionych: 250 osób;

• przychody: 80 mln EUR;

• suma aktywów: 40 mln EUR.  

OD 2026 ROKU raportowanie obejmie również średnie i małe spółki giełdowe, jednak z opcją dobrowolnego przesunięcia tego terminu na 2028 rok.

Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów dyrektywy CSRD

Wprowadzenie Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) ma na celu przede wszystkim zwiększenie transparentności i odpowiedzialności przedsiębiorstw w zakresie danych niefinansowych. Wchodzące w życie przepisy wymagają, aby duże przedsiębiorstwa i spółki notowane na giełdach (z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw) wdrożyły jawność informacji na temat ryzyk i możliwości wynikających z kwestii społecznych i środowiskowych, a także wpływu na nie prowadzonej przez siebie działalności. Te podmioty, które pomimo obowiązku, nie zaraportują ww. danych będą musiały liczyć się z rozmaitymi konsekwencjami. Poniżej kilka głównych:

Kary finansowe i sankcje prawne

Te podmioty, które nie dopełnią obowiązku zgłaszania danych niefinansowych zgodnie z CSRD, będą podlegać karom finansowym. Każdy z krajów wspólnoty ustali własny poziom opłat. Ich wysokość może być uzależniona od wielu czynników, jak choćby wielkość przedsiębiorstwa, powtarzające się naruszenia czy stopień nieprawidłowości w raportowaniu. Taryfikatory określające kary finansowe w naszym kraju powinny zostać ustalone na przestrzeni ok 1.5 roku od wejścia dyrektywy w życie. To jest czas dany na zaimplementowanie dokumentu do rodzimego prawa.

Informacje zawarte w raportach CSRD wejdą w skład sprawozdania z prowadzonej działalności, więc automatycznie dane te będą traktowane na równi ze sprawozdaniami finansowymi. Co to oznacza? Zgodnie z obowiązującą ustawą o rachunkowości niesporządzenie sprawozdania z działalności lub zawarcie w nim nierzetelnych danych podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do lat dwóch albo obu tym karom łącznie. Zgodnie z informacją przekazaną przez Ministerstwo Finansów, to właśnie zapisy ustawy o rachunkowości będą ew. uzupełniane o wytyczne dyrektywy CSRD, tak aby nie było wątpliwości, że uchybienia w zakresie raportowania na temat zrównoważonego rozwoju także podlegają karom.

Utrata reputacji

Niezgłaszanie danych o zrównoważonym rozwoju danej firmy zgodnie ze wskazaniami CSRD może prowadzić do utraty wiarygodności i zaufania ze strony inwestorów, pracowników, klientów i innych interesariuszy – choćby posiadaczy akcji. 

Przedsiębiorstwa, które wzbraniają się przez pokazaniem odpowiedzialności społecznej i środowiskowej, mogą być postrzegane jako nieuczciwe i nieodpowiedzialne. Utrata reputacji to dotkliwy cios, który w konsekwencji może doprowadzić do obniżenia wartości aktywów firmy, utraty klientów i wreszcie do wystąpienia trudności w pozyskiwaniu kapitału na rozwój.

Brak konkurencyjności

Brak rzetelnej sprawozdawczości, także tej w zakresie niefinansowym w konsekwencji prowadzi do złej sytuacji konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Firmy, które nie wkładają wysiłku w zrównoważony rozwój lub nie raportują zadań związanych z tym obszarem, automatycznie tracą na atrakcyjności w oczach rynku w przeciwieństwie do podmiotów, które intensyfikują działania z zakresu przyjętej strategii ESG. Aktywne w tym zakresie spółki są postrzegane jako dynamiczne, elastyczne i zaangażowane co daje im niewątpliwą przewagę rynkową.

Trudności w dostępie do kapitału

Inwestorzy bardzo skrupulatnie badają kondycje finansowe spółek, ale nie mniej ważnym czynnikiem jest przyjęta strategia rozwoju w obliczu wymagań rynkowych. Podmioty, które nie mają sprecyzowanego planu działań w zakresie ESG (nie raportują ich) i nie nadążają za legislacją, mogą zderzyć się z trudnościami w pozyskaniu kapitału.

Implementacja dyrektywy CSRD – wyzwania dla firm i sektorów gospodarki 

Implementacja dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) stawia przed firmami i sektorami gospodarki szereg wyzwań, które wynikają z konieczności dostosowania się do nowych standardów raportowania zrównoważonego rozwoju. Dyrektywa wprowadza obowiązek bardziej szczegółowego raportowania na temat działań związanych z ESG (środowisko, społeczeństwo, ład korporacyjny), co wymaga od firm gromadzenia i analizowania nowych danych oraz dostosowania wewnętrznych procesów raportowania.

Wyzwania te mogą być szczególnie odczuwalne w sektorach o dużym śladzie węglowym lub w firmach, które do tej pory nie przykładały dużej wagi do kwestii zrównoważonego rozwoju. Przedsiębiorstwa muszą również zmierzyć się z koniecznością inwestycji w technologie i systemy informatyczne umożliwiające monitorowanie wskaźników ESG oraz szkolenie pracowników w zakresie nowych wymogów. Dla niektórych firm może to oznaczać znaczące obciążenie finansowe i organizacyjne, ale jednocześnie stanowi to szansę na poprawę transparentności i budowanie zaufania wśród interesariuszy.

Dyrektywa CSRD a sprawozdawczość przedsiębiorstw – jakie są główne wymogi?

Przedsiębiorstwa podlegające dyrektywie CSRD będą musiały raportować swoje działania zgodnie z Europejskimi Standardami Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS). Standardy będą dostosowane do polityki unijnej, jednocześnie oparte będą na międzynarodowych inicjatywach standaryzujących, co przyczyni się do jak najskuteczniejszego dopasowania ich do każdego z krajów członkowskich.

CSRD nakłada obowiązek ujawniania konkretnych informacji pozafinansowych, których zakres definiuje wspomniany standard raportowania, wprowadzając precyzyjne wymogi dla firm publicznych oraz innych podmiotów. Kluczowe obowiązki wynikające z dyrektywy CSRD, to:

• Precyzyjne określenie zakresu raportowania ESG. Wymaga to zidentyfikowania obszarów istotnych dla działań firmy, czyli tych, które mają wpływ na środowisko, społeczeństwo i zarządzanie.

• Konsultacje z zainteresowanymi stronami:  inwestorami, dostawcami, pracownikami, klientami oraz społecznością lokalną. Konsultacje pozwalają na określenie oczekiwań i priorytetów różnych interesariuszy, co umożliwia dostosowanie raportu do rzeczywistych potrzeb.

• Konieczność stosowania ustandaryzowanych wytycznych raportowania. Oznacza to ujednolicenie pozyskanych informacji o działaniach firm w UE, co pozwoli na ich rzetelne  porównanie. Jednak przejście na ESRS wymaga od przedsiębiorstw dostosowania systemów raportowania, procedur audytorskich i analizy wpływu działań na obszary ESG.

• Należyta staranność, w kontekście dyrektywy CSRD. Rzetelna identyfikacja i ocena negatywnych wpływów działalności przedsiębiorstw na środowisko i społeczeństwo pozwoli na skuteczne ich minimalizowanie. 

• Integracja danych finansowych z aspektami ESG co pozwala na całościowe podejście do raportowania, ukazując zarówno wyniki finansowe firmy, jak i ryzyka i szanse związane z uzależnieniem firmy od zasobów naturalnych, ludzkich i społecznych.

• Przeprowadzanie audytów przez niezależnych audytorów. Ta nowa zasada ma na celu zwiększenie wiarygodności i porównywalności informacji zawartych w raportach.

Dyrektywa CSRD to ważny i nieunikniony krok w kierunku bardziej odpowiedzialnego biznesu w Europie. Dlatego raportowanie należy potraktować poważnie i już teraz rozpocząć przygotowania do wytycznych dyrektywy CSRD.