Surowce energetyczne – co warto o nich wiedzieć?

---

Surowce energetyczne – klasyfikacja i zastosowanie

Mianem surowców energetycznych określa się bogactwa naturalne o strategicznym znaczeniu dla kraju. Ich rola jest dwojaka. Z jednej strony wydobycie i przetworzenie surowców energetycznych jest niezbędne dla zasilania infrastruktury gospodarczej i globalnego bezpieczeństwa energetycznego. Z drugiej zaś dostępność zasobów energetycznych jest jednym z czynników, które określają pozycję państwa na arenie międzynarodowej. Im więcej surowców jest eksportowanych, a mniej importowanych, tym kraj jest uznawany za silniejszy gospodarczo, ponieważ wyróżnia go niezależność od dostaw z zewnątrz.

Jeśli chodzi o wartość rynku surowcowego, na pierwszym miejscu znajduje się Rosja, której zasoby są szacowane na zawrotną sumę 75 bilionów USD. W pierwszej trójce znalazły się również Stany Zjednoczone (45 bilionów USD) oraz Arabia Saudyjska (34,4 bilionów USD).

Surowce energetyczne można klasyfikować na różne sposoby. Jednym z nich jest wyodrębnienie:

• kopalin stałych – należą do nich torf, węgiel brunatny i węgiel kamienny, a także rudy uranu;

• kopaliny ciekłe – ropa naftowa;

• kopaliny gazowe – gaz ziemny oraz metan.

Wspólnym mianownikiem, który łączy te wszystkie rodzaje surowców, jest wykorzystanie ich w energetyce. Sztandarowym przykładem charakteryzującym polską gospodarkę jest węgiel kamienny. Wykorzystuje się go głównie do produkcji energii elektrycznej i ciepła w elektrowniach i elektrociepłowniach. Sięgają po niego gospodarstwa domowe, poszukując względnie taniego materiału opałowego.

Ropa naftowa jest niezbędna do produkcji m.in. benzyny, nafty, olejów, smarów oraz asfaltu. Z kolei rudy uranu to niezwykle wydajny surowiec wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych, w niewielkim zaś stopniu na potrzeby medycyny oraz marynarki wojennej.

Zasoby energetyczne na świecie – analiza i perspektywy

W toku ewolucji geologicznej Ziemi jako planety doszło do rozmieszczenia zasobów energetycznych w określony sposób. Jedne kraje mają dostęp do wielu różnych surowców w obfitości, inne muszą je przede wszystkim importować. Jak w tym kontekście wyglądają dane dotyczące Polski? Według danych opublikowanych przez Polską Akademię Nauk za 2022 rok¹Polska produkuje przede wszystkim:

• węgiel kamienny;

• węgiel brunatny;

• gaz ziemny;

• ropę naftową (w nieznacznej ilości).

Niestety wyłącznie węgla brunatnego jest na tyle dużo, że wystarcza on na pokrycie bieżącego zapotrzebowania. Wszystkie pozostałe surowce energetyczne muszą być sprowadzane z innych krajów. W praktyce oznacza to, że bezpieczeństwo energetyczne w pewnej mierze jest uzależnione od utrzymania dobrych stosunków międzynarodowych.

Niezależnie od kwestii politycznych należy zdawać sobie sprawę z faktu, że zasoby surowców naturalnych Ziemi są nieodnawialne (torf przyrasta w ilości 1 mm rocznie, co również czyni go zasobem nieodnawialnym).

Firma, której zależy na zachowaniu niezależności energetycznej, powinna stale poszukiwać alternatywnych rozwiązań zapewniających stały dostęp do niezbędnych surowców. W przeciwnym razie może się okazać, że w pewnym momencie zasobów nieodnawialnych zabraknie lub też ich nabycie stanie się na tyle nieopłacalne, że biznes utraci poprzednią rentowność.

Wydobycie surowców energetycznych – wpływ na środowisko i gospodarkę

Wydobycie surowców naturalnych przynosi oczywisty zysk w postaci dostępności zasobów. Wpływa również na gospodarkę, znajdując odzwierciedlenie w strukturze zatrudnienia społeczności, wahań cen instrumentów giełdowych oraz nierównomiernego rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu. Wymaga złożonego systemu logistycznego, który musi zapewnić sprawną redystrybucję zasobów. To z kolei wiąże się ze znacznym obciążeniem dróg krajowych i koniecznością utrzymania przemysłowych sieci kolejowych oraz portów lotniczych.

Eksploatacja ziemskich zasobów energetycznych nie tylko uszczupla ich pulę dla przyszłych pokoleń, ale pociąga też za sobą daleko idące konsekwencje dla środowiska naturalnego. Organizacja kopalni odkrywkowych niesie ze sobą konieczność zagospodarowania ogromnych obszarów. Wylesianie i urbanizacja powodują zanikanie lokalnej flory i fauny. Degradacja środowiska niesie ze sobą zanik bioróżnorodności, a to z kolei może zaważyć na funkcjonowaniu całego ekosystemu.

Praca infrastruktury energetycznej to także ryzyko zanieczyszczenia wód oraz powstawanie gazów cieplarnianych, odpowiedzialnych m.in. za globalne ocieplenie. W przypadku wydobycia surowców energetycznych w formie płynnej istnieje też ryzyko ich wycieku do środowiska.

Jedna z najgłośniejszych tego typu katastrof ekologicznych miała miejsce 15 lutego 1996 r., kiedy tankowiec Sea Empress wpłynął na skały St. Anne’s Head podczas podejścia do portu Milford Haven. W wyniku zderzenia doszło do masywnego rozdarcia poszycia i wycieku ponad 70 tysięcy litrów surowej ropy naftowej oraz kilkuset litrów ciężkiego paliwa okrętowego do środowiska. Według raportów środowisko potrzebowało dwóch dekad, aby wrócić do stanu sprzed katastrofy.

Alternatywne surowce energetyczne – rozwój i znaczenie

Gospodarka surowcami nieodnawialnymi jest bardzo złożona, kosztowna, a w wieloletniej perspektywie – skazana na niepowodzenie, ponieważ w pewnym momencie tych zasobów po prostu zabraknie. To zagrożenie nie tylko dla państw, ale również indywidualnych firm czy nawet gospodarstw domowych. Właśnie dlatego tak ważny jest rozwój infrastruktury pozwalającej na korzystanie z alternatywnych surowców energetycznych. Zalicza się do nich m.in. energię:

• słoneczną;

• wiatrową;

• wodną;

• pozyskaną z biomasy;

• geotermalną.

Wszystkie spośród tych surowców dostarczają energii odnawialnej bez szkody dla środowiska lub też ze skutkiem daleko mniejszym, niż ma to miejsce w przypadku źródeł konwencjonalnych. Polityka Energetyczna Polski 2040¹zakłada stopniowy wzrost udziału Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) w zużyciu końcowym energii brutto do niemal 29% w 2040. Jednocześnie udział ten ma być konsekwentnie zwiększany w takich branżach jak elektroenergetyka, ciepłownictwo i chłodnictwo oraz transport.

Inwestycje w OZE mają znaczenie nie tylko dla państwa i społeczeństwa, ale również poszczególnych organizacji, dlatego warto z nich korzystać. Innowacje na tym polu to niższe koszty prowadzenia biznesu, większe bezpieczeństwo energetyczne oraz wypełnienie coraz surowszych norm regulacyjnych.

Surowce energetyczne a bezpieczeństwo energetyczne – wyzwania i strategie zarządzania

Wspominając bezpieczeństwo energetyczne, warto zastanowić się nad sposobami, jakie pomagają uzyskać je na szczeblu lokalnym. Jak przeprowadzić transformację energetyczną, aby Twój biznes działał stabilniej?

• Zdecyduj się na montaż technologii OZE w firmie;

• zadbaj o dostawy prądu z ekologicznych źródeł;

• świadomie zarządzaj autokonsumpcją energii elektrycznej poprzez montaż magazynów energii, ładowarek EV czy zakup samochodów elektrycznych;

• inwestuj w efektywność energetyczną przedsiębiorstwa, aby pozyskiwać kolorowe certyfikaty od Urzędu Regulacji Energetyki.

Niezależnie od tego czym zajmuje się Twoja firma, dostęp do surowców energetycznych jest niezbędny, aby Twój biznes mógł działać i się rozwijać. Zastanów się nad możliwością stopniowego zastąpienia surowców konwencjonalnych przez OZE. To cały szereg wymiernych korzyści. Zaplanujemy dla Ciebie kompleksową strategię działania.

1. https://gospodarkasurowcami.pl/surowce_energetyczne

2. https://bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/strategie_plany_programy/Polityka_energetyczna_Polski/PEP2040_2021-02-02.pdf