Bezpieczeństwo energetyczne - na czym polega, co na nie wpływa?

Bezpieczeństwo energetyczne – definicja i czynniki wpływające

Definicję bezpieczeństwa energetycznego można odnaleźć w art. 3 pkt 16 ustawy prawo energetyczne¹. Zgodnie z tym przepisem jako bezpieczeństwo energetyczne rozumie się stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska.

Innymi słowy w państwie bezpiecznym pod względem energetycznym zarząd firmy nie musi się zastanawiać, czy za miesiąc lub rok zabraknie prądu do zasilania linii przemysłowych lub też nagle i gwałtownie on zdrożeje. Bezpieczeństwo energetyczne można postrzegać w ujęciu krótko- oraz długoterminowym. W krótkiej perspektywie kraj bezpieczny to taki, gdzie ryzyko zakłócenia dostępu do energii jest niewielkie, a cały system elektroenergetyczny szybko reaguje na zmiany między popytem a podażą, np. poprzez bilansowanie energetyczne.

Z kolei w ujęciu długoterminowym bezpieczeństwo energetyczne ma na celu zapewnienie dostępności zasobów energetycznych oraz realizację inwestycji, które pozwolą sprostać rosnącym potrzebom społeczeństwa. Takim krokiem może być np. budowa elektrowni atomowej czy utworzenie dużego klastra energii.

Trzeba zdawać sobie sprawę, że żaden kraj nie jest samotną wyspą, a bezpieczeństwo energetyczne występuje zarówno lokalnie, jak i globalnie. W tym pierwszym przypadku chodzi przede wszystkim o zdolność do produkcji i transferu energii przez krajową infrastrukturę oraz zapewnienie stabilności cen i możliwości ich płynnej regulacji i ochrony odbiorców. Przykładem takiej „tarczy” osłaniającej konsumentów było przejściowe zamrożenie cen prądu, gazu i ciepła.

Globalne bezpieczeństwo energetyczne opiera się na geopolityce, możliwości współpracy ze sobą sieci elektroenergetycznych różnych krajów, ale też wprowadzanie rozwiązań chroniących środowisko naturalne, jak np. promowanie technologii umożliwiających pozyskiwanie zasobów z Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).

Bezpieczeństwo energetyczne Polski – sytuacja, wyzwania i perspektywy

Bezpieczeństwo energetyczne Polski jest opracowywane w ramach dokumentu określanego jako Polityka Energetyczna Polski (PEP). Obecne wytyczne przewidują harmonogram działań do 2040 r. Wskazuje się na trzy filary tego systemu²:

• I filar to sprawiedliwa transformacja, która obejmuje przemianę regionów węglowych, ograniczenie ubóstwa energetycznego oraz rozwój gałęzi przemysłu związanych z OZE praz energetyką jądrową;
• II filar zakłada stworzenie zeroemisyjnego systemu energetycznego poprzez inwestycje w morską energetykę wiatrową, energetykę jądrową oraz energetykę lokalną i obywatelską;
• III filar zakłada poprawienie jakości powietrza poprzez transformację ciepłownictwa, wzrost liczby budynków zeroenergetycznych oraz rozwój elektromobilności.

Przyjrzyjmy się, jak najnowszy PEP wygląda w liczbach. Ministerstwo Klimatu zakłada, że do 2030 r. udział OZE w całkowitym zużyciu energii brutto wyniesie 23%. Jednocześnie ma on wzrosnąć do 14% w transporcie, do 28% w ciepłownictwie i chłodnictwie oraz minimum 32% w produkcji energii elektrycznej.

Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej – polityka i działania

Dbanie o bezpieczeństwo energetyczne nie jest wyłącznie sprawą Polski, ale także całej Wspólnoty Europejskiej. Ogólne ramy w tym zakresie wyznacza Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Unia energetyczna utworzona w celu wytyczenia kierunków działania mających na cele wzmocnić podwaliny energetyczne UE wskazuje na pięć celów, które są stopniowo, ale konsekwentnie realizowane m.in. poprzez wdrożenie ujednoliconego ustawodawstwa wspólnotowego. W tym przypadku chodzi o³:

• zróżnicowanie źródeł energii oraz zbudowanie bezpieczeństwa energetycznego poprzez solidarność i współpracę państw członkowskich;
• zapewnienie zintegrowanego rynku energii, który pozwala na wymianę energii bez barier technicznych oraz legislacyjnych;
• zwiększenie efektywności energetycznej m.in. poprzez ograniczenie uzależnienia od importu energii, ograniczenie emisji oraz stymulowanie rozwoju gałęzi biznesu związanych z energetyką;
• dążenie do wdrożenia gospodarki niskoemisyjnej z jednoczesnym ograniczaniem bazowania przez państwa członkowskie na gospodarce węglowej;
• wspieranie badań nad technologiami energetycznymi, które nie eksploatują środowiska.

Zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego - analiza i strategie zarządzania ryzykiem

Utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego to trudne zadanie, a możliwość jego realizacji jest możliwa przy założeniu, że państwo należycie kontroluje cały szereg czynników. O jakie czynniki przede wszystkim chodzi?

Z punktu widzenia odbiorcy kluczowe znaczenie mają możliwe do zaakceptowania ceny. Ich poziom zależy od kosztów wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii. O ile w przypadku konsumentów ceny energii kontroluje Urząd Regulacji Energetyki, przedsiębiorcy nie mogą liczyć na taką „taryfę ulgową”. Czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo energetyczne jest też odpowiednio rozwijana i konserwowana infrastruktura, ponieważ energia powinna być dostępna na żądanie.

Państwo powinno dbać o utrzymanie zdrowej konkurencji na rynku. Nadmierna koncentracja dostawców może doprowadzić do sytuacji, kiedy ceny energii będą trudne do kontrolowania, a stabilność systemu elektroenergetycznego ulegnie zachwianiu. Istotne znaczenie mają również:

• stworzenie sieci połączeń systemów energii – im jest ich więcej, tym państwo dysponuje większą liczbą opcji, aby zapobiec zakłóceniom w sektorze energetyki;
• zamienność paliw, czyli możliwość przekształcenia jednego paliwa w inne (np. węgiel w gaz czy gaz w paliwo ciekłe) zwiększa odporność systemu krajowego na ewentualne czynniki mogące destabilizować energetykę. Szczególnie na tym polu widoczne są zalety OZE.

Nie można zapominać też o zagrożeniach natury politycznej. Brak spójnej wizji bezpieczeństwa energetycznego Polski, lobbowanie niekorzystnych systemowo rozwiązań, czy wreszcie konflikty zbrojne lub ataki terrorystyczne mogą osłabić system energetyczny Polski.

Innowacje w zakresie bezpieczeństwa energetycznego – technologiczne rozwiązania i przyszłość

Bezpieczeństwo energetyczne kraju ma elementarne znaczenie dla obronności, ale trzeba je postrzegać również przez pryzmat potrzeb konkretnej firmy. Wyobraź sobie skutki blackoutu dla Twojego przedsiębiorstwa. Jak możesz ich uniknąć?

Aby zapobiec nieprzewidzianym problemom z energetyką, inwestuj w technologie OZE. Podpisz też umowę o sprzedaż prądu z wiarygodnym dostawcą. Rozważ stanie się częścią lokalnego klastra energii. Wdrażaj rozwiązania, które pozwolą na ograniczenie zapotrzebowania na prąd. Im mniej energii potrzebujesz, tym mniejsze jest ryzyko, że Twoje potrzeby nie zostaną zaspokojone.

Patrzmy na bezpieczeństwo energetyczne w sposób holistyczny, ale pamiętajmy, że ma ono ogromne znaczenie dla każdego z nas. W REO.pl nie traktujemy tego zagadnienia jako koncepcji czysto akademickiej, ale dostarczamy naszym klientom rozwiązania, które pozwalają im się czuć pewniej na co dzień.

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970540348
2. Więcej na temat Polityki Energetycznej Polski znajdziesz na stronie: https://www.gov.pl/web/klimat/polityka-energetyczna-polski.
3. O strategii energetycznej Unii Europejskiej przeczytasz tutaj: https://energy.ec.europa.eu/topics/energy-strategy/energy-union_en?prefLang=pl.