Bilansowanie energii elektrycznej w firmie - na czym polega?

---

Podstawy bilansowania energii elektrycznej dla firm

Zasadniczo, ilość energii pobranej z sieci elektroenergetycznej powinna być równa ilości prądu, jaki został wytworzony. Niestety jest to sytuacja idealna, która ma niewiele wspólnego z praktyką. Krajowy System Energetyczny (KSE) nie pozwala na magazynowanie energii na dużą skalę. Tak więc do KSE trafia energia wytworzona przez:

• klasyczne elektrownie węglowe;
• elektrociepłownie;
• elektrownie OZE.

Zarówno pobór, jak i wytwarzanie energii elektrycznej zmieniają się w czasie, a sporządzenie precyzyjnych prognoz zużycia jest bardzo trudne. Firma może potrzebować mniej lub więcej prądu w zależności od przyjętego modelu biznesowego, rozkładu pracy, obciążenia linii produkcyjnych czy modernizacji parku maszynowego. Z kolei ilość wytwarzanej energii może nagle zmaleć z uwagi na awarię poszczególnych fragmentów sieci.
Co zrobić w takiej sytuacji? Przecież nie może być tak, że przedsiębiorstwo pobierze prąd, którego po prostu nie ma w danej sieci przesyłowej lub też operator sprawi, że nadmiar wyprodukowanego prądu „wyparuje” z sieci elektroenergetycznej. Taką energię trzeba dokupić (przy niedokontraktowaniu) lub sprzedać (przy zakontraktowaniu).

Na czym polega bilansowanie energii elektrycznej?

W tym miejscu pojawia się bilansowanie energii elektrycznej. Funkcjonuje ono zarówno w skali całego kraju, jak i poszczególnych OSD (Energa, Enea, Tauron lub PGE Dystrybucja), ale też pojedynczego odbiorcy. W systemie bilansowania uczestniczymy wszyscy – od najmniejszych gospodarstw domowych po duże fabryki.

W przypadku indywidualnych odbiorców bilansowanie odbywa się niejako samo, ponieważ sprzedawca energii jednocześnie będzie POB, czyli podmiotem odpowiedzialnym za bilansowanie handlowe. Duzi odbiorcy znajdują się w nieco bardziej skomplikowanej sytuacji. Często bardziej opłacalne będzie zawarcie odrębnych umów o sprzedaż energii elektrycznej oraz o jej bilansowanie. Co więcej, w stosunku do jednego podmiotu bilansowaniem może zajmować się kilka podmiotów POB, np. w sytuacji, kiedy firma ma cztery zakłady, każdy na innym obszarze kraju (a dokładnie z odrębnymi licznikami, ponieważ przejście własności prądu następuje z momentem przepływu energii przez licznik).Zadaniem POB jest przede wszystkim zgłoszenie do operatora OSP wszystkich umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych z użytkownikami systemu przesyłowego. Prowadzi on także rozliczenia energii pobranej lub dostarczonej w stosunku do deklarowanej.

Metody i narzędzia do bilansowania energii w przedsiębiorstwie

Zasady bilansowania energii elektrycznej w przedsiębiorstwie określa umowa zawarta między użytkownikiem a sprzedawcą (jeśli jest jednocześnie POB) lub POB (jeśli jest to odrębny od sprzedawcy prądu podmiot). W każdej umowie o sprzedaż energii elektrycznej jest wskazane, ile energii elektrycznej będzie pobierał użytkownik w danej jednostce czasu. Im bardziej rzeczywista ilość zużytej energii odbiega od tej deklaracji, tym wyższe koszty w związku z bilansowaniem energii powstają, ponieważ zakup lub sprzedaż energii w warunkach rynkowych jest najczęściej mało opłacalny.
Najmniejsi odbiorcy firmowi (o zapotrzebowaniu do 3 GWh) są bilansowani bez dodatkowych ograniczeń umownych. Im więcej energii potrzebuje jednak przedsiębiorstwo, aby móc funkcjonować, tym więcej w kontraktach pojawia się zastrzeżeń, które chronią sprzedawcę lub POB. Mogą one polegać np. na:

• konieczności renegocjacji warunków w przypadku przekroczenia wahań powyżej określonego poziomu;
• konieczności zgłaszania zmian w zapotrzebowaniu na prąd pod rygorem kar umownych.

Pierwszą metodą bilansowania jest więc zawarcie korzystnej umowy z POB. Wiele jej warunków można negocjować! Należy też pamiętać, aby o zmianach w zapotrzebowaniu informować POB jak najszybciej. Dzięki temu ma on większą szansę na korzystną transakcję rynkową lub np. przeniesienie nadmiaru energii do odbiorców niedokontraktowanych. W ten sposób można uniknąć sankcji z tytułu wahań lub podwyższenia ceny kilowatogodziny.
Innym sposobem może być pozyskanie koncesji na sprzedaż energii elektrycznej. W takiej sytuacji po otrzymaniu nadmiaru prądu przedsiębiorstwo może go po prostu odsprzedać innemu uczestnikowi rynku.
Warto pamiętać, że odbiorcy – poza największymi uczestnikami obrotu – nie są obciążani bezpośrednio kosztami bilansowania energii elektrycznej. Niemniej jednak regularne przekraczanie zadeklarowanych limitów może pociągnąć za sobą wzrost ceny prądu. W przypadku odbiorców przemysłowych Urząd Regulacji Energetyki nie narzuca – poza obecnym okresem przejściowym – maksymalnych cen energii elektrycznej.
Do narzędzi służących bilansowaniu energii służą też taryfy energetyczne. Przedsiębiorcy mogą wybierać między taryfą A, B oraz C, ale także poszczególnymi typami każdej z nich. Jako przykład może posłużyć taryfa C. W wariancie C21 cena prądu jest taka sama przez całą dobę, ale już w wersji C22 to rozwiązanie przeznaczone dla firm działających głównie w godzinach wieczornych i nocnych. W ciągu dnia energia jest droższa, ale też firma zużywa jej mniej.
Jeszcze innym sposobem na bilansowanie energii jest montaż instalacji trójfazowej zamiast jednofazowej. W firmach wykorzystujących urządzenia o dużym zapotrzebowaniu na prąd jest to standardem. Prawidłowe rozłożenie faz spowoduje, że będą one obciążone w sposób mniej więcej równomierny, więc deficyty energii będą niewielkie i pojawią się rzadko.

Bilansowanie energii: jak to robić efektywnie?

Bilansowanie energii elektrycznej w firmie może być znacznie bardziej efektywne, jeżeli przedsiębiorstwo zdecyduje się na wykorzystanie zielonej energii z odnawialnych źródeł. Dotyczy to nie tylko energii słonecznej, ale również geotermalnej, wodnej, wiatrowej czy pochodzącej z biomasy. We wszystkich przypadkach ogólna zasada jest jednak podobna i można sprowadzić ją do prostego stwierdzenia: „lepsze bilansowanie = niższe rachunki”.

Bilansowanie energii z fotowoltaiki. Jak się za to zabrać?

Decydując się na montaż instalacji fotowoltaicznej przedsiębiorca zyskuje przynajmniej częściową niezależność energetyczną. W mniejszym stopniu oddziałują na niego zmiany stawek cen prądu związane z wahaniami poboru.
Fotowoltaikę można dodatkowo uzupełnić o magazyny energii, które są ładowane w okresach nadprodukcji (np. w słoneczne dni) i oddają zgromadzone zapasy prądu w okresach deficytu (np. w nocy).
Bilansowanie energii z fotowoltaiki jest silnie powiązane z pojęciem autokonsumpcji. Określa ono bieżące zapotrzebowanie na energię elektryczną i powinno być możliwie jak najsilniej skorelowane z ilością wytwarzanej energii elektrycznej.
Pamiętaj, że nie każda fotowoltaika daje równie silną gwarancję ciągłości dostaw prądu. W przypadku najlepiej sprawdzi się technologia hybrydowa współpracująca z 3-fazowym falownikiem i magazynami energii.

Bilansowanie handlowe energii – jak wybierać POB?

Ogólne zasady bilansowania energii zostały określone w ustawie prawo energetyczne¹ oraz odpowiednim rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska², a także ustawie o odnawialnych źródłach energii³. Regulacje prawne są jednak na tyle złożone, że większość odbiorców ma kłopot z wyborem POB, jeżeli musi to zrobić.
Jeśli i Ty masz w tym zakresie wątpliwości, zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą. Firma REO oferuje kompleksową usługę bilansowania handlowego. Wspieramy odbiorców końcowych, w tym przemysłowych, operatorów OSDn oraz wytwórców energii elektrycznej z OZE.

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970540348
2. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230000819
3. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000478