EMAS – kompletny przewodnik po certyfikacji środowiskowej

EMAS – co to jest i jakie są jego główne cele?

Akronim EMAS to skrót od Eco-Management and Audit Scheme, dobrowolnego systemu oceny efektywności zarządzania kwestiami środowiskowymi, który może zostać wdrożony przez każde przedsiębiorstwo. System EMAS został opracowany w 1993 roku przez Komisję Europejską i działa według dobrze znanego managerom Cyklu Deminga, zakładającego nieustanne monitorowanie skuteczności podejmowanych działań oraz ich poprawę. Zasady funkcjonowania EMAS zostały szczegółowo opisane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1221/2009¹.

Zasadniczym celem EMAS jest pomoc w stworzeniu planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej. Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego, które będą systematycznie, obiektywnie i okresowo oceniane przez niezależnych audytorów. Po spełnieniu formalnych wymagań firma jest wpisywana do EMAS Register², oficjalnego rejestru podmiotów, które wdrożyły procedury prośrodowiskowe. Obecnie na liście znajduje się nieco ponad 4 tysiące podmiotów.

Certyfikat EMAS – jak go uzyskać i jakie są wymagania?

Aby organizacja mogła wdrożyć certyfikat EMAS, musi spełnić wymagania określone w art. 4 rozporządzenia. Kolejnymi krokami są:

• przeprowadzenie kompleksowego przeglądu środowiskowego w obrębie organizacji, szczegółowe wymagania zostały określone w załącznikach I oraz II do rozporządzenia.

• wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego oraz najlepszych praktyk, jeżeli są one dostępne dla danej organizacji,

• poddanie się weryfikacji przez akredytowanego weryfikatora EMAS,

• przygotowanie deklaracji środowiskowej.

Po spełnieniu tych warunków możliwe jest złożenie wniosku o rejestrację do właściwego organu. W Polsce jest nim Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (GDOŚ).

Jak długo ważna jest certyfikacja EMAS?

Warto pamiętać, że certyfikacja EMAS jest ważna przez trzy lata. Po tym czasie należy poddać weryfikacji cały system środowiskowy, program audytu oraz jego wdrożenie, a także sporządzić niezbędną dokumentację i złożyć ją ponownie do GDOŚ. Rozporządzenie przewiduje ułatwienia dla małych firm polegające na wydłużeniu okresu obowiązywania certyfikacji pod warunkiem, że weryfikator nie stwierdzi występowania zagrożeń dla środowiska.

Dodatkowo pojawia się konieczność przeprowadzenia przeglądu środowiskowego za każdym razem, kiedy organizacja planuje wprowadzić zmiany, które mają lub potencjalnie mogą mieć wpływ na aspekt związany z przyrodą lub na zdrowie ludzkie. Może być to każda zmiana procesów związanych z funkcjonowaniem, strukturą, administracją, działaniach, produktach lub usługach. Innymi słowy, jeśli Twoja firma wdraża nową technologię produkcyjną albo chce zamontować instalację fotowoltaiczną, konieczne będzie zweryfikowanie zgodności środowiskowej.

EMAS a inne certyfikaty środowiskowe – czym się różni?

Standard EMAS zawiera w sobie wymagania dla normy środowiskowej ISO 14001. Przedsiębiorstwa, które wdrożyły EMAS automatycznie spełniają wymagania dla tego ISO. Trzeba jednak pamiętać, że opracowane przez Unię Europejską wytyczne nie są jedynym protokołem środowiskowym, jaki mogą wdrożyć firmy. Wśród innych można wymienić:

• Positive Luxury – adresowany głównie do luksusowych brandów wymaga wypracowania wysokich standardów etycznych w wielu obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa, w tym struktura zarządzania, zatrudnienia i środowiskowa oraz innowacje,

• 1% For The Planet – przeznaczony dla firm, które decydują się przeznaczyć 1% globalnych obrotów na cele środowiskowe,

• B Corp. – przyznawany przedsiębiorstwom, które gwarantują wysokie standardy zarządzania środowiskowego oraz biznesowego.

Oczywiście nie są to wszystkie zielone certyfikaty. Wśród pozostałych warto wymienić The Green Business Bureau, Leaping Bunny, czy Rainforest Alliance Certified. Oczywiście nie wszystkie certyfikaty będą odpowiednie dla każdej firmy. Wiele zależy od tego, czym zajmuje się dane przedsiębiorstwo, jaką ma strukturę zarządzania oraz politykę zatrudnienia.

Jakie korzyści przynosi certyfikacja EMAS dla firm?

Na stronie internetowej Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska³ można przeczytać o korzyściach płynących z rejestracji w unijnym systemie. Przede wszystkim będzie to:

• zrównoważone zarządzanie zasobami – poprzez optymalizację wykorzystania zasobów oraz energii przedsiębiorstwo zmniejsza wywierany przez siebie negatywny impakt na środowisko i zwiększa swoje bezpieczeństwo energetyczne,

• compliance środowiskowy – firmy, które wdrożyły EMAS mają pewność, że przestrzegają przepisów dotyczących ochrony środowiska oraz zarządzania odpadami, minimalizując w ten sposób ryzyko kar administracyjnych,

• zwiększenie efektywności energetycznej – poprzez doskonalenie wewnętrznych procesów minimalizują emisję zanieczyszczeń,

• łatwiejsze wdrażanie ESG – przedsiębiorstwa zobowiązane do wdrożenia raportowania niefinansowego ESG dzięki certyfikacji EMAS mogą łatwiej realizować swoje obowiązki sprawozdawcze, ponieważ system zarządzania środowiskowego ułatwia spełnienie wymagań,

• przewaga konkurencyjna – decydując się na wdrożenie EMAS firmy zwiększają swoją rozpoznawalność na rynku, mają większą szansę na wygranie przetargu lub otrzymanie dofinansowania.

Oczywiście nie można zapominać, że polityka prośrodowiskowa wpływa na zwiększenie świadomości pracowników oraz poprawę bezpieczeństwa wykonywanej przez nich pracy. To jeden ze sposobów na zwiększenie wydajności firmy oraz redukcję kosztów prowadzonej działalności.

Warto wspomnieć, że państwo aktywnie wspiera firmy decydujące się na wdrożenie systemu monitorowania środowiskowego. Przedsiębiorstwa działające w sektorach i podsektorach energochłonnych, których konkurencyjność jest zagrożona w związku ze wzrostem cen energii elektrycznej lub koniecznością zakupu certyfikatów emisyjnych, mogą liczyć na rekompensaty.

Dodatkowe korzyści obejmują zwolnienie z opłaty rejestracyjnej w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO), a także z podatku akcyzowego na węgiel i gaz. Odpada konieczność przeprowadzania audytów energetycznych przedsiębiorstwa. Wdrożenie certyfikatu EMAS to rzadsze kontrole środowiskowe, ponieważ państwo wychodzi z założenia, że zaimplementowanie unijnych standardów jest wystarczającym dowodem na to, że firma rozwija się w sposób zrównoważony.

Przykłady firm certyfikowanych zgodnie z EMAS – gdzie szukać inspiracji?

Spośród polskich przedsiębiorców zaledwie 72 firmy wdrożyły EMAS, a i tak część z tego stanowią podmioty publiczne. Z pewnością jest to więc wartość, która może wyróżnić Cię na tle konkurencji. Wśród certyfikowanych przedsiębiorców można wymienić m.in. EPA Green Sp. z o.o., AB S.A., ONDE S.A., czy Cemex Sp. z o.o.

Jeśli chcesz, aby Twoja organizacja była postrzegana jako partner odpowiedzialny środowiskowo, zaimplementowanie EMAS może okazać się dobrym kierunkiem rozwoju. Skontaktuj się z nami, pomożemy Ci opracować strategię działania oraz uzyskać unijny certyfikat.