Roczne zużycie energii w Polsce. Jak kształtują się trendy?

Skala zużycia energii w danym kraju jest odzwierciedleniem tempa rozwoju przemysłu, transportu czy infrastruktury. Pokazuje też, jak zmieniają się nawyki konsumenckie i jaki sposób globalne trendy oddziałują na lokalne rynki energetyczne. Polska wciąż w dużej mierze opiera swoją energetykę na paliwach kopalnych – własnych i importowanych. Choć coraz większą rolę odgrywa rozwój odnawialnych źródeł energii, wpisujących się w pełni w unijne polityki dążące do redukcji gazów cieplarnianych i neutralności klimatycznej kontynentu, ich całkowity udział w krajowym krajobrazie pozostawia duże pole do dalszego rozwoju. 

Roczne zużycie energii w Polsce – jakie są najnowsze dane?

Wszystkie europejskie gospodarki, w tym też Polska, stoją przed wyzwaniami związanymi z procesem transformacji energetycznej. Fundacja Forum Energii opublikowała w 2024 roku obszerny raport „Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2024”, w którym kompleksowo przedstawiła najnowsze dane o zużyciu energii oraz prognozy dla polskiego rynku energetycznego. 

W 2023 roku zużycie energii elektrycznej brutto wynosiło 170,2 TWh, a największym odbiorcą końcowym energii elektrycznej był sektor przemysłowy. Drugim co do wielkości zużycia największym odbiorcą końcowym są gospodarstwa domowe. Głównymi źródłami energii wciąż pozostają paliwa kopalne, z dominującym udziałem węgla, ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Odsetek odnawialnych źródeł energii (OZE) wzrósł w ostatnich latach do 13,2%, co wynika głównie z rozwoju fotowoltaiki oraz energetyki wiatrowej. Jednocześnie biomasa pierwotna, głównie drewno, wciąż odgrywa dużą rolę, stanowiąc 64% całkowitego zużycia OZE. Największym wyzwaniem pozostaje wysoki poziom uzależnienia Polski od importu energii pierwotnej – w 2023 roku wynosił on 43%, co oznacza wzrost o 15 punktów procentowych w stosunku do 2013 roku.

Jak zmienia się roczne zużycie energii elektrycznej w Polsce?

Analiza przeprowadzona w raporcie „Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2024” pokazała, że roczne zużycie energii zmniejsza się od kliku lat. W 2023 roku wyniosło ono 166,4 TWh, co oznacza spadek o 4,3% w porównaniu z rokiem poprzednim. W ostatnich dziesięciu latach natomiast zużycie energii elektrycznej wzrosło jedynie o 5,5% (przy wzroście PKB na poziomie 37,7%). Może to wskazywać na poprawę efektywności energetycznej i rozwój technologiczny, a tym samym na mniejszą energochłonność polskiego wzrostu gospodarczego. 

Zapotrzebowanie na energię elektryczną zmienia się w zależności od sezonu, co doskonale możemy zauważyć na przykładzie własnego gospodarstwa domowego. W okresie zimowym zapotrzebowanie na energię elektryczną wzrasta, a lecie – nieznacznie spada. 

Średnie roczne zużycie energii elektrycznej w Polsce – co warto wiedzieć?

Średnie roczne zużycie energii elektrycznej w Polsce to temat interesujący z perspektywy gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. Największym odbiorcą energii elektrycznej w Polsce był sektor przemysłowy. Gospodarstwa domowe odpowiadały na 16,2% (28,9 TWh) całkowitego zużycia energii, a transport za 3,3% (5,9 TWh). Ciekawym wskaźnikiem jest też rosnąca liczba prosumentów. Na koniec 2023 roku liczba instalacji prosumenckich wyniosła 1,4 miliona. Prosumenci wyprodukowali około 9,1 TWh energii, z czego 6,8 TWh zostało wprowadzone do sieci. Resztę stanowiła autokonsumpcja, która pozwala na zmniejszenie obciążenia krajowego systemu elektroenergetycznego. Dodatkowo zapewnia też większą niezależność od sieci elektroenergetycznych, a także przyczynia się do wzrostu efektywności energetycznej i zmniejszania zależności od paliw kopalnych (w dużej mierze importowanych).

Zapotrzebowanie energetyczne Polski – prognozy na przyszłość

Prognozy wskazują, że zapotrzebowanie na energię elektryczną w Polsce będzie systematycznie rosło, co wynika z rosnącej elektryfikacji transportu i ogrzewania. Liczba samochodów elektrycznych w Polsce wzrosła do niemal 100 tys. w 2023 roku. W tym samym okresie sprzedano ponad 124 tys. pomp ciepła. Trend ten wskazuje na dynamiczny rozwój technologii niskoemisyjnych, co wymusza większe zapotrzebowanie na energię pochodzącą z odnawialnych źródeł. Szacuje się także, że do 2030 roku liczba instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych może znacznie wzrosnąć – zachęcają do tego zresztą krajowe i unijne dotacje. Takie działania mogą ograniczyć emisję gazów cieplarnianych, a jednocześnie pomóc zrealizować założenia klimatyczne Unii Europejskiej. Jednocześnie coraz większy udział OZE w miksie energetycznym może wymagać wdrożenia odpowiednich regulacji prawnych oraz skutecznych mechanizmów wsparcia finansowego dla inwestorów.

Z drugiej strony system elektroenergetyczny wymaga kompleksowej modernizacji, która pomoże sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu i dywersyfikacji krajowego rynku energii, a także uniezależnienia go od importu. Kluczowy może się okazać rozwój magazynów energii, które umożliwią efektywne gromadzenie nadwyżek energii wytwarzanej przez OZE w okresach wysokiej produkcji oraz ich wykorzystanie w momentach niedoboru. Wprowadzenie zaawansowanych technologii, takich jak inteligentne sieci elektroenergetyczne (smart grids), pozwoli na bardziej efektywne zarządzanie przepływem energii, integrację rozproszonych źródeł energii oraz zwiększenie niezawodności dostaw. W dłuższej perspektywie konieczne będzie również rozwijanie technologii wodorowych, które mogą odegrać kluczową rolę w transformacji energetycznej, zwłaszcza w sektorach przemysłu i transportu, gdzie redukcja emisji jest szczególnie trudna.

Trendy w zużyciu energii w Polsce – co nas czeka w najbliższych latach?

Polska energetyka zmierza w kierunku dekarbonizacji, choć tempo zmian pozostaje nierównomierne. Udział OZE w produkcji energii elektrycznej wzrósł w 2023 roku do 27,1%, co jest wynikiem rekordowej produkcji z wiatru (23,2 TWh) i fotowoltaiki (11,4 TWh). Jednocześnie spadła produkcja energii z węgla kamiennego (-17%) i brunatnego (-26%). Wzrost udziału OZE był możliwy dzięki inwestycjom w nowe technologie oraz wsparciu legislacyjnemu dla odnawialnych źródeł energii.

Głównym wyzwaniem na najbliższe lata jest ograniczenie uzależnienia od paliw kopalnych, które wciąż dominują w polskim miksie energetycznym i w dużej mierze są importowane. Ważnym elementem będzie również poprawa efektywności energetycznej oraz rozwój technologii magazynowania energii, co pozwoli na stabilizację systemu elektroenergetycznego. W perspektywie długoterminowej Polska będzie musiała zainwestować w nowe technologie oraz strategie, które pozwolą osiągnąć neutralność klimatyczną – rozwój energetyki jądrowej może odegrać dużą rolę w zmniejszeniu emisyjności sektora oraz zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego. 

Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, rosnące inwestycje w OZE oraz nowe regulacje prawne mogą przyspieszyć transformację energetyczną w Polsce. Ważnym krokiem będzie wdrażanie kompleksowych strategii, które uwzględnią potrzeby konsumentów, wymagania klimatyczne oraz konkurencyjność gospodarki.