Prosument – kto to i jaka jest jego rola w świecie OZE?

---

Kim jest prosument w ekosystemie OZE?

Określenie prosument pochodzi od dwóch słów – PROducent oraz konSUMENT. Pod tym pojęciem rozumie się podmioty (osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa), które produkują energię elektryczną na własne potrzeby wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, jak fotowoltaika, energia wiatrowa czy energia wodna.

Bycie prosumentem oznacza, że zapotrzebowanie na prąd jest zaspokajane przynajmniej częściowo (a najlepiej całkowicie) w ramach własnej produkcji. Oznacza to nie tylko niezależność od operatora OSD i centralnej sieci elektroenergetycznej, ale też większe bezpieczeństwo energetyczne i dostęp do tańszego prądu elektrycznego, odpornego na wahania cen na rynkach towarowych.

Dzisiaj prosumenci stanowią bardzo ważną część centralnej sieci elektroenergetycznej, ponieważ pozwalają na jej odciążenie. Są też mile widziani w klastrach energii, pozwalając zyskać autonomię energetyczną dla całego obszaru administracyjnego, np. gminy.

Można więc powiedzieć, że prosument jest jednocześnie pierwszym i ostatnim ogniwem w całym systemie elektroenergetycznym.

Prosument energii odnawialnej – definicja i zakres działania

Pojęcie prosumenta zostało zdefiniowane w ustawie o odnawialnych źródłach energii¹. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że nie ma ono charakteru jednolitego. Obecnie wyróżnia się cztery rodzaje prosumentów:

• prosument indywidualny;

• prosument lokatorski;

• prosument zbiorowy;

• prosument wirtualny.

Aby lepiej zrozumieć rolę tego podmiotu w systemie OZE, warto pokrótce przedstawić różnice między nimi. Ich wspólnym mianownikiem jest jednak to, że są odbiorcami końcowymi, wytwarzającymi energię elektryczną wyłącznie z OZE pod warunkiem, że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii w gospodarstwie domowym nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.

W przypadku prosumenta indywidualnego maksymalna moc instalacji wynosi 50 kW, ale nie może być ona większa niż moc przyłączeniowa. Na proces rozliczenia energii składa się autokonsumpcja, net-billing oraz rozliczenie nadpłaty, przy czym wysokość wypłaconej w pieniądzu nadpłaty nie może być większa niż 20% energii wprowadzonej w miesiącu, w którym ta nadpłata powstała.

Jeśli chodzi o prosumenta lokatorskiego, to maksymalna moc instalacji OZE wynosi 50 kW, ale nie więcej niż moc przyłączeniowa dla całego budynku lub jego części. Rozliczanie energii obejmuje autokonsumpcję oraz wypłatę depozytu w formie pieniężnej. Tę wypłatę można przeznaczyć wyłącznie na:

• rozliczenie zobowiązań przez prosumenta z tytułu zakupionej energii elektrycznej;

• obniżenie opłat związanych z lokalami mieszkalnymi znajdującymi się w budynku, na którym znajduje się instalacja OZE (nie tylko kosztów energii elektrycznej, ale też funduszu remontowego czy gazu);

• obniżenie opłat związanych z innymi lokalami mieszkalnymi w innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta.

Z kolei prosument zbiorowy może korzystać z instalacji OZE o mocy do 1 MW, ale nie więcej niż moc przyłącza dla budynku lub jego części i maksymalnie 50 kW na każdego prosumenta zbiorowego. Rozliczenie energii wygląda tutaj analogicznie jak w przypadku prosumenta indywidualnego z tą różnicą, że jest poprzedzone przypisaniem ilości energii stanowiącej udział w całej energii wytworzonej przez całą instalację OZE. Tę część traktuje się tak, jakby dany prosument wytworzył ją indywidualnie.

Stosunkowo nową konstrukcją jest prosument wirtualny. Chodzi o podmioty, które czerpią energię ze źródła podłączonego do sieci dystrybucji elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczenie energii elektrycznej do tego odbiorcy. Innymi słowy, panele i cała instalacja nie należą do prosumenta – mało tego – często nigdy ich on nawet nie ogląda. W tym przypadku nie ma maksymalnej mocy dla instalacji OZE, ale nie może ona być większa niż 50 kW na każdego prosumenta wirtualnego. Rozliczenie energii wygląda tak samo, jak w przypadku prosumenta zbiorowego.

Co ciekawe obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość łączenia ze sobą kilku statusów prosumentów. Jest to jednak dopuszczalne pod warunkiem, że maksymalna moc dla jednego punktu odbioru nie przekracza 50 kW. W razie połączenia rozliczenia energii następują też według ściśle określonego porządku. W pierwszej kolejności rozliczani są prosumenci indywidualni, następnie zbiorowi, na samym końcu zaś wirtualni.

Niekiedy można spotkać się z określeniem fleksument. Pod tym pojęciem kryje się prosument, który w inteligentny sposób zarządza produkowaną energią elektryczną, np. poprzez gromadzenie jej w magazynach energii. Dzięki temu może wykorzystać ją bezstratnie do zasilenia własnej sieci wewnętrznej, ale nie musi jej oddawać lub sprzedawać do sieci po niekorzystnej cenie.

Jak zostać prosumentem?

Zyskanie statusu prosumenta jest relatywnie proste. Przede wszystkim należy korzystać z mikroinstalacji fotowoltaicznej nie większej niż 50 kW, która jest przyłączona do sieci elektroenergetycznej o maksymalnym napięciu 110 kV. Oznacza to, że systemy fotowoltaiki typu on-grid i hybrydowe pozwalają zostać prosumentem, ale typu off-grid już nie, ponieważ użytkownik nie jest w żaden sposób podłączony do sieci OSD.

Kolejnym krokiem jest podpisanie umowy kompleksowej o sprzedaż energii elektrycznej. To bardzo ważne, ponieważ wyłącznie umowa kompleksowa pozwala na saldowanie energii pobranej z sieci z energią wytworzoną. Kontrakty rozdzielone nie dają takiej możliwości.

Wreszcie prosumenci mogą zużywać energię elektryczną wyłącznie na potrzeby własne, ale nie kierują jej do dalszej dystrybucji. W tym przypadku przepisy odsyłają do definicji działalności gospodarczej zamieszczonej w ustawie prawo przedsiębiorców². Pod tym pojęciem rozumie się zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły. Nie ma znaczenia, czy wytworzona energia zostanie wykorzystana do zasilenia instalacji przydomowej (obejmującej np. pralkę, zmywarkę, lodówkę i komputer) czy instalacji firmowej, na którą składa się park maszynowy, oświetlenie w biurze czy systemy HVAC. Pozyskanego z odnawialnych źródeł energii prądu nie można sprzedać dalej.

Jaka jest rola prosumentów w transformacji energetycznej?

Na wprowadzeniu prosumentów jako niewielkich ogniw tworzących większą całość korzystamy wszyscy. Sami prosumenci płacą niższe rachunki za prąd i mogą czuć się bezpiecznie w dobie rosnących cen energii. Zyskują również wizerunek firm dbających o środowisko i spełniających wymagania w zakresie raportowania ESG. Dla pozostałych uczestników rosnący udział prosumentów w rynku energii oznacza większą stabilność systemu elektroenergetycznego, a potencjalnie także niższe ceny towarów i usług w związku z malejącymi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej.

Nieważne czy jesteś konsumentem, czy prowadzisz dużą firmę, status prosumenta się opłaca. Wydatki związane z instalacją infrastruktury OZE zwracają się coraz szybciej i po kilku latach produkowana energia elektryczna jest praktycznie darmowa. Skontaktuj się z nami i sprawdź, jak możemy Ci pomóc wejść na „zieloną drogę” prowadzącą do transformacji energetycznej!

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000478

2. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180000646